Aynı evde farklı hayatlar yaşanıyor

Aynı evde farklı hayatlar yaşanıyor

RÖPORTAJ: MURAT YILDIRIM

Son zamanlarda internet bağımlılığı çok popüler bir sorun gibi duruyor. Konuştuğumuz anne babalar çocuklarının saatlerce bilgisayarın başından kalkmadığını, oyun oynadığını ya da cep telefonunu yatarken bile yanından ayırmadığından şikayetçi. Bu, ailelerin şikayet ettiği kadar önemli bir problem mi?

Genel olarak biz bunların tamamına ekran bağımlılığı diyoruz. Daha doğrusu ekran bağımlılığına giden yolda ilerliyorlar. Ama aileler bence bu konuda çocuklara birazda haksızlık yapıyor. Çünkü bu yalnızca çocukların problemi değil ebeveynlerde de aynı sorunu görüyoruz.

Anne babalarda da ekran bağımlılığı var mı diyorsunuz? Peki onlar da şikayet ettikleri çocukları gibi saatlerce bilgisayarda oyun mu oynuyorlar?

Elbette .Oyun oynayan ebeveynler de var ama sadece bununla sınırlı değil . Erişkinler herhangi bir konuda bilgi edinmek, yemek tarifi almak, alışveriş yapmak, film izlemek , düzenli sosyal paylaşım sitelerini takip etmek gibi değişik nedenlerle  ekran karşısında zaman geçiriyorlar. Mesela işlerini hatta hayat programını bilgisayar oyunundaki çileğini sulama saatine göre ayarlayan anne babalarla karşılaşıyoruz.

O zaman anne babaların da bu konuyla ilgili yardım almasını mı öneriyorsunuz?

Kesinlikle öneriyorum. Hatta ben poliklinikte  ailelere,  çocuğa yardımcı olurken mutlaka bir psikiyatriste başvurmalarını şart koşuyorum. Çünkü yetişkinler de,  çocuklar ve ergenler gibi bilgisayarı çok aşırı kullanmadığını iddia edebiliyor. İlk kez geçen yıl anne babasının bilgisayar bağımlısı olduğunu düşündüğü için tedaviye getiren ergenlerle karşılaştım. ‘’Benim babam sürekli bilgisayarın karşısında. Eve girdiği zaman direkt bilgisayarın başına geçiyor. Bazen sabahlara kadar orada oturuyor’’ diye şikayetleri olan çocuklarla karşılaşıyoruz.

O zaman bilgisayar, internet bağımlılığı erişkinler içinde önemli bir sorun haline gelebiliyor.

Evet. Hatta çocuk ve ergenlerde olduğu kadar önemli bir problem haline gelebiliyor. Özellikle bilgisayar oyunlarını takip etme çocuklar gibi yoğun olabiliyor. Mesela evin dışında arkadaşlarıyla kahvehaneye giden, sürekli okey oynayan birisi oyun siteleriyle tanıştıktan sonra  sadece internet üzerinden okey oynamaktan zevk alır hale gelebiliyor. Sosyal ilişkilerini fark etmeden kısıtlıyor.

Bundan tüm aile üyeleri etkileniyor o zaman

Elbette. Aile içi iletişim zayıflıyor hatta kopuyor. Bununla birlikte böyle ailelerde çocuklar ekrana daha fazla yöneliyor. Aile üyelerinden birisi bilgisayar karşısındayken, diğeri odasında tablet oynuyor, bir diğeri de televizyon dizilerinin sıkı takipçisi oluyor. Doğal olarak aynı ev içerisinde birbirlerine ulaşmadan hayatlarını sürdürüyorlar. Aynı evde ayrı hayatlar yaşanıyor.

Peki ekran bağımlılığının nedenleri neler? Neden insanlar yüz yüze iletişim dururken insanlardan uzaklaşmayı seçiyor?

Aslında insanlar bunun bir problem olduğunu düşünmeye fırsat bulamıyor. Çünkü etrafımızda şöyle bir bilgi dalgası dolaşıyor.  ‘’İletişim çağındayız. Artık her şey internet üzerinden. Evinizden çıkmadan hayatınızı sürdürebilirsiniz’’ Bu durumda insanlar hayatlarını tamamen bilgisayar, telefon ve diğer elektronik araçlar üzerinden kuruyorlar. 500 metre ilerideki markete yürüyerek gitmek yerine internetten sipariş veriyor. Bununla ilgili fikri sorulduğu zaman ‘’Gayet normal, herkes böyle yapıyor ‘’ diyebiliyor. Ama aynı kişi çocuğunu çok fazla bilgisayar oynuyor diye bize getiriyor.

Bu sefer de insanlar şunu sormaz mı?  ‘’Her şeyin internet ortamında olduğu bir çağda yaşıyoruz. Bilgisayarı, telefonu kullanmadan olur mu? Dumanla mı haberleşeceğiz?

Biz çocuklarda, ergenlerde ya da yetişkinlerde bu cihazların tüm hayatlarının önüne geçmesini istemiyoruz. Bunlar araçken amaç haline gelebiliyor. Zaten ekran bağımlılığı derken kastettiklerimizden birisi de bu. Kişi bir noktadan sonra yalnızca bu araçlara ulaşmak için çaba gösteriyor. Bu aletlerin başındayken aldığı keyfi  diğer insanlarla birlikteyken almıyor. Uzun vadeli plan yapamıyor. Kısa vadede ‘’İşlerim bitse de bir an önce bilgisayarıma kavuşsam’’ diye düşünen birisi haline gelebiliyor. Ekranın başında geçirdiği zamanı  hesaplayamıyor. Saatlerce bilgisayar başında oyun oynamış bir çocuk daha 5 dakika olmadı diye düşünüyor. Yetişkinlerde sosyal paylaşım sitelerinden arkadaşlarının hayatını takip eden, orada gördüklerinden dolayı öfkelenen ya da kıskanan insanlar artık tedavi için gelebiliyor.

Sosyal paylaşım sitelerinden insanlar birbirinin hayatını mı gözetliyor?

Doğru.  Bir kadın kocasıyla tartışma nedenini şöyle açıklıyor; ’’Arkadaşımın kocası ona sürekli çiçek alıyor. O da sosyal paylaşım sitesinde bunun fotoğraflarını paylaşıyor. Ben de kocamdan çiçek alarak fotoğrafını paylaşmak istiyorum.’’  Ya da yeni aldığı arabasının resmini paylaşan insanlar oluyor. Yüz yüze yapamadığımız birçok şeyi ekranının arkasına saklanarak yapabiliyoruz. Bir kısım teşhir ederken diğerleri onları gözetliyor.   Gözetleyenler daha sonra teşhir etmeye başlıyor. İnternet ortamı duygu ve düşüncelerimizin çöplüğü haline geldi. Şimdi ben sizinle ilgili internet ortamında olumsuz eleştirilerde bulunsam sizi tanımayan bir sürü insan olayı size hakarete küfre kadar vardırabilir. Bunu yaparken bu insan nasıl birisi diye düşünmeden, tüm hayatın acısını sizden çıkarmak için kötü sözleri arka arkaya sıralayabilir. Halbuki günlük hayatta, internette size küfreden insanla karşılaşsanız o sözlerin hiç birini size söyleyemez. Gerçeklik duygumuza da  darbe vuruyor sanal ortam .

Anladığım kadarıyla gittikçe büyüyen bir problem bu. Öneriniz nedir bu konuda insanlara ?

Bu aletlerden kaçınma şansımız yok. Hayatımızın her alanında internet var. Bir kaç saat cep telefonumuzu unutsak hayatla bağımız kesilmiş gibi hissediyoruz. Bunların hepsi kabul edilebilir tespitler. Ancak artan tehdit şu; Her geçen gün bizim kontrol etmemiz gereken cihazlar bizi daha çok kontrol eder hale geliyorlar. İnsanlara daha az ihtiyaç duyarken bu cihazlara daha çok ihtiyaç duymaya başladık. Evimizde sürekli televizyonlar açık, bilgisayarımız kullanmasak da hiç kapatılmıyorsa veya ailemizle akşam zaman geçirirken bir taraftan cep telefonuyla konuşuyorsak kötü giden bir şeyler var demektir. Bilgisayar  ya da telefon ihtiyaç kadar kullanılmalı. Özellikle tüm ailenin beraber geçireceği zaman dilimlerinde kapatılmalıdır. Yakınınızdaki insanlar bu aletlerle çok oyalandığınızı, kendilerini ihmal ettiğinizi söylüyorlarsa psikolojik destek almak uygun bir davranış olacaktır.