Lezzetin adı ‘Çömlek’

(ÖZEL HABER)

Serhat Şanlı

ADANA (İLKHABER) – Binlerce yıldır insanoğlunun mutfağında yer olan çömlek, her ne kadar günümüzde yerini metallere bıraksa da değerini halen koruyor. Gelişen teknoloji ile birlikte bin bir çeşitli pişirme ürününün yer aldığı günümüzde, 8 bin yıllık geçmişe sahip çömlekçilik zamana yenilmeden varlığını sürdürüyor.

Bugün toprak çömleklerin verdiği lezzeti, günümüzde metal ve türevleri ürünlerden almak mümkün olmuyor. Günümüzde bakır, döküm, alüminyum, titanyum, çelik gibi metal ürünleri kullanımı yoğunlukta olmasına rağmen, kaybolmaya yüz tutmuş çömlek kullanımı da her geçen gün artarak devam ediyor.

Vatandaşlar genellikle çömlek çeşitlerinden yemek tenceresi, tencere kapağı, su testisi, güveç, sütlaç kâsesi, yoğurt kâsesi, balık kiremidi, sarma taşı gibi ürünleri tercih ediyor.

Adana’da çömlek eşyaları satan Adem Umay, çanak çömlekte yapılan yiyeceklerin lezzetli olduğuna değinerek; “Teknoloji geliyor diyoruz. Ancak damak tadımızı bozuyor. Bugün hangi ürünü getirirseniz getirin, çömlekte pişirilen yemeğin tadını vermiyor” dedi.

Binlerce yıldır çömleğin sofraların baş tacı olduğuna değinen Umay; “Çömlek aslında sağlık açısından da çok önemlidir. İnsanoğlu binlerce yıldır çömlek kullanmaktadır ve halen kullanmaya devam etmektedir. Gelişen teknoloji ile ürün çeşitliliği arttı, ancak sağlık sorunlarını da beraberinde getirdi” şeklinde konuştu.

Zamanla terk edilen çömlek kullanımının insanların bilinçlenmesiyle her geçen gün arttığını belirten Adem Umay sözlerine şöyle devam etti;

“Tarihi kayıtlara baktığımızda yaşadığımız toprakların çömleğin anavatanı olduğunu görüyoruz. Çünkü çömlek yapımı Anadolu, Suriye ve Kuzey Mezopotamya’da yaklaşık 8 bin yıl önce ortaya çıkmıştır. Zaten bugün tarihi kazıların yapıldığı her yerde çömlek kalıntısına rastlamak mümkündür. Bu da gösteriyor ki, insanoğlu tarihinden beridir çömlek ile iç içedir.

Ülkemizde özellikle Doğu ve Güney Doğu Anadolu ile İç Anadolu bölgelerinde yemek yapımlarında çömlek kullanımı halen varlığını sürdürmektedir. Dünyada ise en fazla süs eşyası olarak tercih edilen çömlek, ülkemizde süs eşyası olarak tercih edilmesinin yanında su ibriği, her türlü yemek tencere ve tavaları, yoğurt küpü ve tavası, balık tavası, tabaklar, taslar, sütlaç kapları, sarma-dolma kapakları, peynir-salça küpü, çiğ köfte leğeni gibi mutfak gereçleri olarak tercih edilmektedir.

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile birlikte çömlekler her ne kadar yerini türlü türlü madeni eşyalara bırakmış olsalar da, bilinçlenen toplumumuz yavaş yavaş çömleğe dönmeye başladı diyebiliriz. Çünkü çömleğin verdiği tadı, besini yeni tencere ve ya tavalarda bulmamız mümkün değildir.

“KIRSALDA DAHA FAZLA KULLANIM”

Büyüklerimiz çok değil daha 50-60 yıl öncesine kadar çömleklerde yemeklerini pişirir, peynir, tereyağı, pekmez ve kuru gıdalarını saklardır. Özellikle eskiden kırsal kesimin çoğunda elektrik yoktu. Kırsal kesimin de gıda ürünleri çömlekler içerisinde toprak altında muhafaza ederdi. Yani evlerin vazgeçilmezleriydi diyebiliriz.

ÇÖMLEK USTASI YOK DENECEK KADAR AZALDI

Tüm bunlar artık geride kaldı. Şimdi turistik eşya olarak değerlendirilen çömlekler yok denecek kadar az ve az sayıda ustasıyla ayakta tutunmaya çalışılan bir meslek haline geldi.

Günümüzde plastik kaplar almış başını gitmiş. Ne sağlık açısından, ne de lezzet açısından hiçbir işe yaramaz.

ÇÖMLEĞE MERAK ARTIYOR

Günümüzde artık insanların yeniden çömleklere yöneldiğini görüyoruz. Çünkü sağlık uzmanları özellikle plastiğin, diğer karşım metal ürünlerin sağlık açısından çömlek kadar iyi olmadığını devamlı söylüyor. Bugüm çömlekte pişirilen bir yemeğin tadını alan, bir daha vaz geçmiyor. Yani hem sağlık açısından, hem de damak tadı açısından tercih edilmeye başlandı diyebiliriz.

Yaklaşık 2000’li yıllardan sonra yoğurt yapımı, yemek tavası, balık çömleği, hatta su testisi isteyenler bile var. Tüm ürünlerinde çömleği tercih eden büyü lokantalar her geçen gün piyasada daha da artmaya başladı. İnsanlarımızın tekrardan eskiye yönelmesi, hepimiz için sevindiricidir. Eminim ki zamanla her evde çömlek görmek mümkün olacak.

Ben ve kardeşim yıllardır çömlek işi yapıyoruz. Çömleklerimiz de Nevşehir’de yapılıyor. Su ibriğinden tutun da, her türlü yemek tencere ve tavalarına, yoğurt küpü ve tavasına, balık tavası, tabaklar, taslar, sütlaç kapları, sarma-dolma kapakları, peynir-salça küpü, çiğ köfte leğeni gibi geniş bir ürün yelpazemiz var. Ürünlerimiz çok kaliteli işçiliğe sahip. Ayrıca fiyatları da çok hesaplıdır diyebilirim.

Adana’da en fazla sattığımız ürünler; yoğurt küpü, balık - güveç tavaları, sütlaç kaseleri satılıyor. Çömlek lezzetin ta kendisidir”

Çömlek, çamur haline getirilen killi toprağın elle ya da çömlekçi çarkında şekillendirilmesiyle elde edilen ürünlerdir. Çömlek yapımı Anadolu, Suriye ve Kuzey Mezopotamya’da yaklaşık 8 bin yıl önce ortaya çıkmıştır.

Günümüzde çömlekten yemek tenceresi, tencere kapağı, su testisi, güveç, sütlaç kâsesi, yoğurt kâsesi, alabalık kiremidi, sarma taşı gibi ürünlerin yanı sıra dekoratif süs eşyaları yapılmaktadır.