Çölyak hastalığı buğday, arpa ve çavdar içerisinde bulunan gluten adlı proteine karşı oluşan hassasiyettir.
Çölyak hastaları nasıl beslenmeli?
Serhat Şanlı
ADANA (İLKHABER) - Çölyak hastalığı buğday, arpa ve çavdar içerisinde bulunan gluten adlı proteine karşı oluşan hassasiyettir. Çölyak hastalığı olan insanlar glütensiz diyetle beslendiklerinde bağırsaklarında oluşan harabiyet düzeliyor. Ancak bu düzelmeye aldanıp tekrar glütenli gıdalar tüketildiğinde hastalığın bulguları yeniden ortaya çıkabilir.
Çölyak hastalarının beslenmelerine çok dikkat etmesi gerektiğini belirten Uzman diyetisyen Fadime Şenses, mutlaka bir diyetisyenden destek alınması gerektiğini söyledi.
Çölyak hastalarının glütensiz diyetle beslenmeleri gerekmekteğine vurgu yapan Şenses sözlerine şöyle devam etti;
‘’Çölyak hastalığı gluten adlı proteine karşı oluşan hassasiyettir. Bu da en fazla buğday, arpa ve çavdar içerisinde bulunur. İnce bağırsakta villus dediğimiz çok sayıda kıvrımlar bulunur. Çölyak hastaları gluten içeren bir besin tükettiklerinde bağırsaklardaki villus kıvrımlarının harabiyeti gerçekleşmeye başlar. Buna bağlı olarak besin öğelerinin emiliminde azalmalar meydana gelir.
Hastalığın Belirtileri; İstemsiz kilo kaybı, Laktoz intoleransı, Anemi ( kansızlık), Vitamin yetersizlikleri (folikasit, B12), karın ağrısı, karında şişkinlik, halsizlik, ishal, deride kızarıklıklar ve kaşıntı.
Ön tanı için bazı kan testleri gerekli olsa da kesin tanı konması için ince bağırsak biyopsisi gerekmektedir. Beslenme şekline gelince;
Çölyak hastalarının glütensiz diyetle beslenmeleri gerekmektedir. Gluten içeren buğday, arpa, çavdar yulaf ve bunlardan yapılan tüm ürünler diyetten çıkarılarak iyileşme sağlanır. Bu esnada gizli glüten kaynaklarına dikkat edilmelidir. Teşhis konulduğu andan itibaren diyet eğitimi, öğün planlaması, yaşam tarzı değişikliği sağlanmalı ve bu konuda gerekli destekleri alması sağlanmalıdır.
Diyette izin verilmeyen besinler şunlardır;
Tahıllar, buğday, çavdar, makarna, börek, bisküvi, bulgur, tatlılar, buğday unu ile hazırlanmış tatlılar, helvalar, pastalar ve kekler. Süt ve türevleri; eritilmiş peynirler, buğday unu ilave edilmiş işlenmiş peynirler. Et ve türevleri; işlem görmüş sucuk, salam, sosis, hamburger köftesi, hazır köfteler. İçecekler; malt içeceği, boza, şalgam suyu.
Günümüzde artık çölyak hastalığı olanlar için ‘glutensiz ürünler’ olarak adlandırılan özel üretilen besinler bulunmaktadır. Bu ürünler ekmek, makarna, bisküvi, kek gibi ürünler olup, glüten içermemektedir. Bu gıdaların üretiminde ise mısır nişastası, pirinç nişastası gibi glüten içermeyen karbonhidrat kaynakları kullanılmaktadır.
Çölyaklı bireyin nasıl besleneceğini öğrenmesi için mutlaka bir diyetisyenden destek alması gerekmektedir.
Çölyak hastasının aşağıdaki kurallara özellikle dikkat etmesi gerekmektedir.
Gluten içeren buğday, arpa, çavdar yulaf ve bunlardan yapılan tüm ürünler diyetten çıkarılarak iyileşme sağlanır.
Gizli gluten kaynaklarına: Gluten hassasiyeti olan kişilerin çok iyi etiket okuma alışkanlığı edinmeleri gerekmektedir. Buğday içermeyen bir ürünün glüten içermediği düşünülmemelidir. Besinin etiketi içeriğinde buğday, arpa, çavdar veya bunlardan elde edilen katkı maddesi var ise tüketmemelidir. Arpa maltı, malt ürünü veya malt aroması olarak da isimlendirilebilir. Bu nedenle gizli glüten kaynaklarına dikkat edilmelidir.
Lif miktarını artırmaya: karbonhidrat ihtiyaçları giderme konusunda sebze ve meyvelerden destek almalıdırlar. Böylelikle lif vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanması daha kolay olacaktır. Lif alımını artırmak için;
Sebze ve meyve tüketimini arttırmak, keten tohumu ilave etmek, esmer pirinç tercih etmek, kuru bakliyat tüketimini arttırmak, su tüketimini arttırmak, Gerekli ise hekim/diyetisyen kontrolünde takviye lif kullanmak.
Öğünlerin dengeli olmasına: Çıkarılan besinler yerine dengeli bir şekilde alternatif besinlerin konulması sağlanmalı. Bu konuda uzman bir diyetisyenden destek alma konusunda tereddüt edilmemelidir.
Glutensiz besinler tüketmeye: Tahıl grubu için pirinç, pirinç unu, mısır ve mısır unu ile yapılmış ürünleri tercih etmelidirler.
Çapraz bulaşma: Gluten içermediği halde glüten içeren besinlerle birlikte hazırlanan veya pişirilen besinlere de dikkat edilmelidir. Özellikle ev dışındaki tüketimlerde daha özenli olmakta fayda vardır.
Vitamin-mineral takviyesi: Doktor önerisi ile eksikliği tespit edilen vitamin ve mineraller takviye edilmelidir
Çölyaklı bireyin nasıl besleneceğini öğrenmesi için mutlaka bir diyetisyenden destek alması gerekmektedir.’’