Avrupa’nın göbeğinde, Birleşmiş Milletler tarafından “güvenli bölge” ilan edilmesine rağmen korumasız bırakılan Srebrenitsa’da, 11 Temmuz 1995 tarihinde başlayan soykırımda 8 bin 372 Boşnak erkek ve erkek çocuk katledildi. Kadınlar ve çocuklar sürgüne gönderildi, cesetler toplu mezarlarda gizlenmeye çalışıldı. Yaşananlar insanlık tarihine kara bir leke olarak geçti.
Bosna Savaşı sırasında, Sırp güçlerinin kuşatması altındaki Srebrenitsa, Birleşmiş Milletler tarafından 1993 yılında “güvenli bölge” ilan edildi. Ancak iki yıl sonra, 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladić komutasındaki Sırp birlikleri bölgeye girerek korkunç bir katliama başladı. Hollandalı BM askerlerinin gözetimindeki kamp, sivillerin sığındığı bir ölüm alanına döndü.
Sırp birlikleri kadın ve çocukları otobüslerle bölgeden çıkardı. Geride kalan erkekler ve çocuklar ise “sorgulama” bahanesiyle alıkonuldu. Ardından sistematik şekilde kurşuna dizilerek katledildiler.
Toplu mezarlar, parçalanmış cesetler, tanınamayan bedenlerKatledilenlerin cesetleri kamyonlarla taşınarak toplu mezarlara gömüldü. Daha sonra bu mezarlar bulundukça kemikler başka yerlere taşındı; böylece cesetlerin kimlikleri tespit edilemesin istendi. DNA çalışmaları ve kurban yakınlarının çabalarıyla yıllar sonra birçok ceset kimliklendirildi ve Potoçari Anıt Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Srebrenitsa soykırımının simge isimlerinden biri Hatice Mehmedović oldu. Eşi ve iki oğlunu soykırımda kaybeden Mehmedović, yıllarca adalet mücadelesi verdi. “Bir gecede dört mezar kazdım. Biri eşim, üçü oğlum içindi. Ne bir cenazeleri vardı, ne vedaları… Adalet için yaşadım, onları unutmadım” sözleriyle hafızalara kazındı.
Mahkemeler 'soykırım' dedi, ancak acılar dinmediUluslararası Adalet Divanı (UAD) ve Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Srebrenitsa’da yaşananları “soykırım” olarak tanımladı. Ratko Mladić ve Radovan Karadžić gibi sorumlular müebbet hapisle cezalandırıldı. Ancak Bosnalı aileler hâlâ adaletin tam yerini bulmadığını, birçok failin serbestçe dolaştığını belirtiyor.
29 yıl geçti ama gözyaşı kurumadıHer yıl 11 Temmuz'da Srebrenitsa’da anma törenleri düzenleniyor. Potoçari Mezarlığı’na kimliği tespit edilen yeni kurbanlar defnediliyor. 2025’te de DNA testleriyle kimlileri belirlenen 14 kurban, dualar eşliğinde toprağa verilecek.
Srebrenitsa Nerede?
Srebrenitsa, Bosna-Hersek’in doğusunda, Sırbistan sınırına yakın bir bölgede yer alan küçük bir kasabadır. 1992-1995 Bosna Savaşı sırasında Birleşmiş Milletler (BM) tarafından güvenli bölge ilan edilmişti. Ancak 1995 yazında burası, Avrupa tarihinin en karanlık olaylarından birine sahne oldu.
Srebrenitsa Soykırımı Nedir?
Srebrenitsa Soykırımı, 11 Temmuz 1995’te Bosnalı Sırpların liderliğindeki ordu tarafından başlatıldı. General Ratko Mladić komutasındaki Sırp birlikleri, BM koruması altındaki Srebrenitsa’ya girdi.
BM tarafından "güvenli bölge" ilan edilmiş olmasına rağmen Hollandalı BM barış gücü askerleri (Dutchbat), yeterli müdahalede bulunmadı.
oykırım sonucunda 8 binden fazla Boşnak erkek ve erkek çocuk sistematik biçimde öldürüldü. Kadınlar ve çocuklar ise kamyonlarla bölgeden zorla çıkarıldı.
Kurbanların cesetleri toplu mezarlara gömüldü, kimlikleri gizlenmek için farklı yerlere taşındı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi ne dedi?
2007 yılında Uluslararası Adalet Divanı (UAD) ve daha önce Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Srebrenitsa’da yaşananları “soykırım” olarak tanıdı.
Ratko Mladić, Radovan Karadžić gibi savaş suçluları Lahey'de yargılandı ve müebbet hapis cezası aldı.
Srebrenitsa Soykırımı Anması
Her yıl 11 Temmuz, Srebrenitsa Soykırımı’nı Anma Günü olarak kabul ediliyor.
Bosna Hersek’in Potočari köyündeki Srebrenitsa Soykırımı Anıtı ve Mezarlığı’nda törenler düzenleniyor.
Katliamda yeni kimliği belirlenen kurbanlar sembolik bir cenaze töreniyle toprağa veriliyor.
Türkiye dahil olmak üzere birçok ülke, bu anma gününde soykırımı hatırlatarak uluslararası duyarlılığı artırmaya çalışıyor.