Tarih, kum ve kültürle buluşma noktası: Side Antik Kenti

Antalya'nın Manavgat ilçesi sınırları içerisinde yer alan ve bir zamanlar Pamfilya'nın en önemli liman kenti olan Side, binlerce yıllık tarihiyle ziyaretçilerini büyülemeye devam ediyor. Antik çağlardan günümüze ulaşan kalıntıları, kentin altın çağlarından izler taşıyor. Side, MÖ 7. yüzyılda bir yerleşim merkezi olarak tarih sahnesine çıkmış, stratejik konumu sayesinde kısa sürede bölgenin önemli güçlerinden biri haline gelmiştir. Tarihi boyunca pek çok medeniyetin egemenliği altına giren kent, özellikle Roma döneminde en parlak günlerini yaşamıştır.

LİDYA'DAN PERSLERE, İSKENDER'DEN ROMA'YA: SİDE'NİN ERKEN DÖNEMLERİ

MÖ 6. yüzyılda tüm Pamfilya ile birlikte Lidya Krallığı'nın hakimiyetine giren Side, Lidya Krallığı'nın yıkılmasının ardından Pers egemenliğine geçmiştir. Bu dönemde dahi özerkliğini kısmen koruyarak kendi adına sikke basmayı başaran kent, Büyük İskender'in Anadolu seferi sırasında MÖ 334'te kapılarını Makedon kralına direnç göstermeden açmıştır. İskender'in ölümünün ardından Helenistik dönem krallıkları arasında sıkça el değiştiren Side, Ptolemaioslar ve Seleukoslar'ın yönetimi altına girmiştir. Seleukoslar'ın Romalılara yenilmesiyle MÖ 188'de imzalanan Apameia Barışı neticesinde Bergama Krallığı'na bağlanan Side, bir süre sonra bağımsızlığını kazanarak tarihinin en görkemli dönemlerinden birini yaşamıştır. MÖ 138'de Suriye tahtına çıkan ve "Sidetes" lakabıyla anılan Antiokhos VII'nin gençliğinde eğitim için Side'ye gönderilmesi, kentin Doğu Akdeniz'deki kültürel önemini gözler önüne sermektedir.

KORSAN TEHDİDİ VE ROMA İMPARATORLUĞU DÖNEMİ

Kentin bu parlak dönemi, MÖ 1. yüzyılda Pisidya ve dağlık Kilikya bölgelerinde baş gösteren korsanlık faaliyetleriyle gölgelenmiştir. Korsanlarla mücadelede yetersiz kalan Sideliler, limanlarını ve pazarlarını onlara açmak zorunda kalmıştır. MÖ 78'de Romalı Konsül Publius Servilius'un bölgeyi korsanlardan temizlemesiyle Side, Roma İmparatorluğu'na bağlanmıştır. MÖ 25 yılından sonra Augustus tarafından doğrudan merkeze bağlı bir eyalet haline getirilen Pamfilya'nın bir kenti olan Side, MS 2. ve 3. yüzyıllarda altın çağını yaşamıştır.

BİZANS DÖNEMİ, ZAYIFLAMA VE TERK EDİLİŞ

MS 4. yüzyılda Hıristiyanlığın yayılmasıyla birlikte Side, eski parlaklığını yitirmeye başlamış, ancak 5. ve 6. yüzyıllarda Doğu Pamfilya Metropolitliği'nin başkenti olarak üçüncü ve son parlak dönemini yaşamıştır. 9. ve 10. yüzyıllardaki Arap akınları kenti ciddi anlamda zayıflatmış, Bizans İmparatoru Konstantinos Porfirogennetos'un eserlerinde "korsanlar yuvası" olarak anılmasına neden olmuştur. Arap coğrafyacı İdrisi ise 1150'li yıllarda Side'yi "Yanık Antalya" olarak tanımlamış ve halkının "Yeni Antalya"ya göç ettiğini belirtmiştir.

ANTİK KENTİN MİMARİSİ VE GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU

Bir yarımada üzerine kurulan Side Antik Kenti, ana kapısından başlayan anıtsal bir cadde boyunca uzanır. Kuzeydoğudaki "Büyük Kapı"dan başlayan bu cadde, tiyatro önündeki kavis dışında düz bir hat izleyerek tapınaklar yakınındaki büyük bir meydanla son bulur. Kentin ikinci büyük caddesi ise "Büyük Kapı"dan güneye doğru uzanır. Her iki cadde de sütunlu olup, Korint başlıklı sütunlu portikler ve bunların arkasında sıralanan dükkanlarla çevrilidir. Ticaret ve liman kimliğiyle öne çıkan Side Antik Kenti'nin kalıntıları üzerinde 20. yüzyıl başlarında Giritli göçmenler tarafından Selimiye Köyü kurulmuştur.

SİDE ANTİK KENTİ'NE NASIL GİDİLİR?

Antalya'nın Manavgat ilçesine bağlı olan Side'ye ulaşım oldukça kolaydır. Bölgeye düzenli olarak sefer yapan Side otobüsleri ile antik kente rahatlıkla ulaşım sağlanabilmektedir.