Deli Dana Hastalığı nedir, nasıl bulaşır? | Deli Dana Hastalığı insana bulaşır mı, belirtileri nelerdir?

Bolu’da bir kişide “deli dana hastalığı” tespit edilmesiyle birlikte vatandaşlar bu hastalığın ne olduğu, insanlara bulaşıp bulaşmadığı ve tedavisinin olup olmadığı sorularını araştırmaya başladı. Uzmanlara göre, deli dana hastalığı (Bovine Spongiform Encephalopathy - BSE) nadir görülen ancak ölümcül seyreden bir beyin hastalığıdır. İnsanlarda görülen türü ise Creutzfeldt-Jakob Hastalığı (CJD) olarak adlandırılır. Beyin dokusunda süngerimsi bir yapı oluşturarak sinir hücrelerinin ölmesine neden olur.

Deli Dana hastalığı nedir?

Deli dana hastalığı, hayvanlarda görülen bulaşıcı ve ölümcül bir nörolojik hastalıktır. Hastalık, “prion” adı verilen anormal proteinlerin beyinde birikmesi sonucu ortaya çıkar. Bu prionlar, normal proteinlerin yapısını bozarak sinir hücrelerinin hasar görmesine yol açar. Sonuç olarak beyin dokusunda süngerimsi boşluklar oluşur ve bu durum ciddi sinir sistemi bozukluklarına neden olur.

Hastalığın hayvanlarda görülen şekline Bovine Spongiform Encephalopathy (BSE), insanlarda görülen formuna ise Creutzfeldt-Jakob Hastalığı (CJD) denir. Deli dana hastalığı, özellikle 1980’li yıllarda İngiltere’de büyükbaş hayvanlarda ortaya çıkmış ve ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir.

Deli Dana hastalığı nasıl bulaşır?

Hastalığın insanlara bulaşması genellikle et ve et ürünleri yoluyla olur. Özellikle hastalıklı hayvanların beyin, omurilik veya sinir dokularını içeren etlerin tüketilmesi, bulaş riskini artırır.

Diğer bulaşma yolları şunlardır:

Sağlık çalışanlarının enfekte hastaların kanı veya vücut sıvılarıyla teması,

Organ nakli veya kontamine tıbbi aletlerle temas,

Genetik yatkınlık (ailesel geçiş) — bazı ailelerde prion geninde mutasyon bulunur.

Hastalığın kişiden kişiye günlük temasla veya solunum yoluyla bulaşmadığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Deli Dana hastalığı belirtileri nelerdir?

Deli dana hastalığı yavaş seyreden bir hastalıktır. İlk belirtiler genellikle hafif unutkanlık veya davranış değişiklikleriyle başlar ve zamanla ciddi nörolojik bozukluklara dönüşür.

Başlıca belirtiler şunlardır:

Unutkanlık ve hafıza kaybı,

Konuşma ve yazma güçlüğü,

Denge ve yürüme bozuklukları,

Görme problemleri,

Kaslarda kasılma ve istemsiz hareketler,

İnsanları tanıyamama, sağ-sol karıştırma,

Kişilik değişiklikleri, depresyon veya halüsinasyonlar.

Hastalığın ilerleyen dönemlerinde bilinç kaybı, felç ve solunum yetmezliği gelişebilir. Genellikle hastalık belirtilerinin başlamasından sonra 3 ila 12 ay içinde ölüm gerçekleşir.

Tanı nasıl konur?

Deli dana hastalığının tanısı oldukça zordur. Çünkü hastalığın erken dönem belirtileri Alzheimer veya diğer demans türleriyle karıştırılabilir.

Tanı için şu yöntemler kullanılır:

Manyetik Rezonans (MR) görüntüleme: Beyinde süngerimsi yapı değişikliklerini gösterir.

EEG (Beyin dalga testi): Tipik elektriksel anormallikleri tespit eder.

BOS (Beyin-Omurilik Sıvısı) testi: Prion kaynaklı antikorlar veya proteinlerin varlığını gösterir.

Genetik testler: Ailesel vakalarda gen mutasyonlarını ortaya çıkarır.

Kesin tanı genellikle otopsi sırasında beyin dokusunun incelenmesiyle konur.

Tedavi var mı?

Ne yazık ki deli dana hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Şu ana kadar prionların neden olduğu beyin hasarını durduran bir ilaç geliştirilememiştir. Tedavi sadece semptomların hafifletilmesini ve hastanın konforunun artırılmasını hedefler.

Korunma Yöntemleri:

Hastalıklı hayvan etlerinin kesinlikle tüketilmemesi,

Kesim ve üretim süreçlerinde veteriner kontrollerinin sıkı şekilde uygulanması,

Sağlık personelinin kan ve doku ile temas sırasında koruyucu ekipman kullanması,

Tıbbi aletlerin buhar sterilizasyonu veya sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) ile temizlenmesi.

Bu önlemler, hem hayvanlarda hem insanlarda hastalığın yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Türkiye’de durum ne?

Bolu’da tespit edilen son vaka, Türkiye’de nadir görülen bir durum olsa da yetkililer, hastalığın yayılma riski bulunmadığını vurguluyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, hastalıklı hayvanların imhası ve denetimlerin sıkılaştırılması için çalışmalar yürütüyor.