Havai fişekli yeni yıl kutlamaları, kuşlar için felakete dönüşüyor

Yeni yıl kutlamalarında kullanılan havai fişekler, her yıl binlerce kuşun ölümüne yol açıyor. Kuşların insanlar­dan çok daha hassas duyulara sahip olması nedeniyle yüksek sesli patlamalar, yoğun ışık ve duman onlar için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Patlama sesleri kuşlarda ani şoka sebep olurken, bu panik hali çoğu zaman ölümle sonuçlanıyor.

Kuşlar, sürpriz etkisiyle yaşanan ilk patlama anında uyku tüneklerini terk ederek karanlıkta kontrolsüzce uçmaya başlıyor. Görüşün duman nedeniyle azalması, binalara, enerji iletim hatlarına ve ağaçlara çarpmalarına yol açıyor. Pek çok kuşun yanma nedeniyle öldüğü de çeşitli araştırmalarla belgelendiği belirtiliyor. Ayrıca üreme dönemlerinde yuvada yavrularını koruyan kuşların panik halinde yuvadan uzaklaşması, yavruların soğuktan veya yırtıcı hayvanlardan zarar görmesine yol açıyor.

Havai fişek kullanımının yoğunlaştığı alacakaranlık saatlerinin, birçok kuş türü için kritik beslenme zamanları olduğuna işaret ediliyor. Panik uçuşuna zorlanan kuşlar hem enerji kaybediyor hem de yırtıcıların kolay avı hâline geliyor. Özellikle kış aylarında, enerji dengesinin bozulması kuşların hayatta kalma ihtimalini ciddi şekilde düşürüyor.

Havai fişeklerin olumsuz etkileri sadece kuşlarla sınırlı kalmıyor. Patlamalar sonucunda açığa çıkan zehirli maddeler, ağır metaller ve kimyasal bileşenler hem çevre hem de insan sağlığı için risk taşıyor. Astım ve solunum yolu rahatsızlıklarını tetikleyen bu maddeler, hava kalitesini düşürüyor ve kanserojen etkiler yaratabiliyor. Ayrıca savaş bölgelerinde görülen korku ve anksiyete tepkilerine benzer davranışlar, hayvanlarda da havai fişek patlamaları sonrası gözlemleniyor. Evlerimizde yaşayan hayvanlar da yüksek ses ve titreşimden olumsuz etkileniyor.

2020’yi 2021’e bağlayan gece Roma’da havai fişekler sonucu yaşanan toplu kuş ölümleri de buna örnek gösteriliyor. Yıllardır yapılan yasak çağrılarına rağmen havai fişek kullanımı, düğün ve kutlama gibi toplu etkinliklerde de hâlâ yaygın şekilde sürüyor.

Change.org’da açılan kampanyada ise havayı, doğayı ve canlıları korumak amacıyla havai fişek kullanımının tamamen yasaklanması talep ediliyor. Yaklaşık 62 bin kişinin imzaladığı kampanya, toplumun geniş kesimlerinin bu konuda adım atılmasını istediğini gösteriyor. Uzmanlar ise hem çevresel hem de canlı sağlığı üzerindeki etkileri göz önünde bulundurarak havai fişeklerin acilen yasaklanması gerektiğini vurguluyor.

Doğa Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dicle Tuba Kılıç, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede şu ifadeleri kullandı:

"31 Aralık 2020 gecesi Roma’da yaşanan toplu kuş ölümü, bu sorunun sadece bir örneği. Aynı acı tablo dünyanın her köşesinde tekrarlanıyor. Havai fişek eğlence değil, tüm yaşamı tehdit eden bir uygulamadır. Ülkemiz benzersiz bir biyolojik çeşitliliğe sahipken, bu çeşitliliği tehlikeye atan her faaliyetten vazgeçmek zorundayız. Havai fişek kullanmadan da kutlama yapabilir, eğlenebiliriz. Doğaya ve canlılara zarar vermeyen alternatifler mümkün. Havai fişek kullanımının tamamen yasaklanmasını talep ediyoruz."