“Tarımsal ekonomimizde domates çok önemli”

Serhat ŞANLI / ÖZEL HABER

ADANA (İLKHABER) – Türkiye’nin ya meyve ve sebze ihracatında en büyük paya sahip olan domatesin önemine dikkat çeken Seyhan Ziraat Odası Yönetim Kurulu Üyesi Cahit İncefikir, “Domates, ülke ekonomisinde çok önemli bir yeri olmasının yanında çiftçimizin de önemli gelir kaynaklarından birisini oluşturmaktadır. Türkiye, dünyada önde gelen ihracatçılardan biri olup, bugün üretim miktarı ve ürün kalitesi ile pek çok ülkeyi geride bırakarak dünya üretiminde üst sıralara yükselmeyi başarmıştır. Ayrıca domatesin toplam taze sebze ihracatındaki payı yüzde 40’tır. Bu bakımdan domates üreticilerimiz için önemli bir üründür” dedi.

Dünyada üretimi, tüketimi ve ticari değeri olarak tarımsal bakımdan en önemli ürünlerin başında yer alan domates, insan beslenmesinde vazgeçilmez ürünlerden olması ve gıda sanayinde salça, konserve, dondurulmuş, ketçap, turşu ve taze tüketilmesi gibi çok çeşitli kullanım alanlarına sahip önemli bir ürün olarak karşımıza çıkmaktadır.

Dünyada rekolte olarak en çok verimin alındığı ülkemiz, hem üretim hem de ihracat bakımından domateste önemli bir yer olarak yer almaktadır. Domates üretimi hakkında gazetemize önemli açıklamalarda bulunan Seyhan Ziraat Odası Yönetim Kurulu Üyesi Cahit İncefikir, tarımın her geçen gün artan önemi ile birlikte bölgemize uygun çeşitlerin planlı bir şekilde üretilmesi ve çeşitlerinin artırılması gerektiğini söylüyor.

Ülke ekonomisinde çok önemli bir yeri olan domatesin, çiftçiler için önemli gelir kaynaklarından birisini oluşturduğunu belirten İncefikir, “Ülke ekonomisinde çok önemli bir yeri olan domates yetiştirme yapılan bölgelerde çiftçimizin önemli gelir kaynaklarından birisini oluşturuyor. Ayrıca ülkemizin iklim şartları ve uygun toprak yapısı ile büyük bir gelişme kaydederek domates üretiminde dünya ülkeleri arasında hızla üst sıralara tırmanarak Amerika ve İtalya gibi üretim devlerinin arasına girmeyi başarmıştır. Bu büyük bir gelişmedir” diye konuştu.

Dünyada önde gelen ihracatçılardan biri olan ülkemizde domatesin planlı bir şekilde üretilmesi ve üreticilere verilecek destekler ile tarımsal ekonomiye katkısının daha da artırılabileceğine dikkat çeken Seyhan Ziraat Odası Yönetim Kurulu Üyesi Cahit İncefikir, şu bilgilere yer verdi;

“Bugün Dünyada ihracatı en fazla yapılan yaş sebze domatestir. Taze domates global dış ticaret hacmi toplam dünya yaş sebze ihracatındaki payı yaklaşık yüzde 25’lerdedir. Bu büyük bir rakam.. Türkiye de önde gelen ihracatçılardan biri olup 2019 yılında 12 milyon 841 bin ton domates üretimi gerçekleştirdi ve bunun 535 bin tonunu ihraç etti.

1990’larda 6 milyon ton olan üretimimiz 2019 yılında 12 milyon 841 bin tona yükselmiştir. Domates ihracatı Türkiye’nin toplam taze sebze ihracatındaki payı yüzde 40’lardadır. Türkiye, domateste dünyada en fazla üretim yapan dördüncü, en çok sofralık taze domates ihracatı yapan beşinci ve en fazla salça ihraç eden üçüncü ülke konumundadır.

Domates ve domates ürünleri bildiğiniz gibi sofralarımızın eksilmez bir parçası konumundadır. Çünkü salça, konserve, dondurulmuş hali, ketçap, turşu ve taze tüketilmesi gibi çok çeşitli kullanım alanlarına sahiptir.

Uygun iklim koşullarına sahip bir ülke olmamızla birlikte açıkta ve örtüaltında üretilebilen, yerde ve sırık formunda askıda yetiştirilebilen, hem taze, hem de işlenmiş olarak pazarlanabilen domateste büyük bir çeşit zenginliğine sahiptir.

Ayrıca ülkemizin iklim şartlarının domatesin yetiştirilmesi için çok uygun oluşu bu sebzeyi işleyecek sanayinin gelişmiş olması, ülkemizin domates üretiminde dünya ülkeleri arasında üst sıralarda yer almasının sağlamıştır.

Üretimimizin büyük bir bölümü Marmara, Akdeniz ve Ege’de büyük boyutlarda domates yetiştirilmektedir. Bölgesel dağılıma baktığımızda yüzde 31’i Akdeniz Bölgesi, yüzde 25 ile Ege Bölgesi ve yüzde 22 ile Marmara Bölgesi gelmektedir.

Üretilen domatesin yaklaşık yüzde 30 salçaya işlenmekte, yüzde 5’i güneşte kurutulmuş, çeşitli biçimlerde konserve, soyulmuş bütün, doğranmış, püre vb. yapımında kullanılmaktadır. Ayrıca ülkemizde dekar başına üretim miktarı ortalama 3.5 ton olurken, Dünya ortalaması ise 2.5 ton civarındadır. Yani dekara domates üretim miktarımız dünya ortalamasının çok üzerinde yer almaktadır.

Bu hem ülke ekonomimiz, hem de üreticilerimiz için önemli bir ürün olduğunu göstermektedir. Yetiştirdiğimiz domateslerin yüzde 70’e yakını sofralık olarak değerlendirmekte, yüzde 30’u sanayide işlenmektedir.

Bugün ihracatta önemli yeri olana bu önemli üründe, ihracatta en büyük payı Rusya Federasyonu almakta, sonrasında Ukrayna, Bulgaristan, Romanya ve Irak yer almaktadır.

Domates darbelere karşı hassasiyeti nedeniyle çabuk bozulabilen, taşıması ve muhafazası zor olan bir üründür. Onun için üreticilerimiz ve ihracatçılarımız hasat ve hasat sonrası işlemleri dikkatle yapmalı, paketleme, taşıma, muhafaza ve pazarda bekleme işlemlerinde dikkatli olmalıdır. Unutulmamalıdır ki, ihracatta artık bu tür durumlar konusunda büyük titizlik gösterilmektedir. Ülkeler aldıkları ürünleri dikkatlice incelemekte ve en ufak bir sorunda hem ürünü iade etmekte hem de başka satıcılara yönelmektedir. O nedenle özellikle ihracat ürünlerinde ambalajlama ve taşıma koşullarına dikkat edilmelidir.

Üreticilerin en büyük sıkıntısı hasat zamanı fiyatlardaki spekülasyonlardır. Ayrıca tarımda her zaman sıkıntı yaratan maliyetlerdeki artışlardır. Bu konuda üretici desteklenmeli ve iİyi bir strateji ile domates ihracatını geliştirmek gerekmektedir”