‘Adana Şalvarı’na büyük ilgi

Bayram BULUT / ÖZEL HABER

ADANA (İLKHABER) - Adana'nın yöresel kıyafeti şalvar, modernleşmeyle birlikte kaybolmaya yüz tutarken, son dönemde turistler Adana Şalvarı’na büyük ilgi gösteriyor.

Adana'ya özgü şalvar, yelek ve 8 köşeli kaskete ilgi azalırken, yabancı turistlerin son dönemde Adana şalvarına talep gösterdikleri öğrenildi.

Yöresel kıyafetler çağa ayak uyduramadığı için, yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalıyor.

Bu yöresel kıyafetlerden biri de Adana'ya özgü giyilen kıyafetler tabiî ki. Çukurova yöresine has olan bu kıyafetlerin başında Adana şalvarı, yelek ve 8 köşeli kasket gelirdi. Geçmiş yılların modası olan ve rahatlığı ile bilinen bu kıyafetler modası geçtiği için şimdilerde eski popülerliğini korumuyor.

Bir dönemin meşhur Adana şalvarı siyah renkli olurdu. Paçası bol ve geniş olma özelliği ile bilinen bu şalvar, daha çok ince pamuklu kumaştan dikilirdi. Diğer kumaşlardan da dikile bilen Adana şalvarın kumaşının ince pamuklu olmasının ve şalvar giyenlerin bu yönde talep göstermesinin nedeni bu kumaşın daha rahat olmasından kaynaklandığı söylenirdi.

Rahat olması nedeniyle özellikle Adana’nın kavurucu yaz sıcaklarından tarlada çalışan çiftçiler ve tarla işçileri tarafından o dönemde Adana şalvarı daha çok kullanılıyordu. Şalvarın bol olması nedeniyle, terletmediği ve yazın kavurucu sıcaklarında vücudu serin tuttuğu ifade edilirdi. Yine o denemin meşhur 8 köşe kasketi bulunuyordu. Bu kasketi dönemin en popüler modasını taşıyordu. Tabi ki sekiz köşe kasket ile birlikte, birde tabiî ki yelekler mevcuttu.

Yıllar geçti ve bir zamanların modası olan Adana şalvarı, yelek ve sekiz köşe kasket popülerliğini yitirdi. Şalvarın yerine çeşitli pantolonlar, sekiz köşe kasketin yerini ise modern şapkaların aldı. Bir zamanlar iş yetiştiremeyen esnaflar, şimdilerde Adana dışına bu ürünleri satmaya başladı. Özellikle kente gelen yabancı turistler bu ürünlere rağbet gösterir oldu.

Bir zamanlar takım halinde satılan şalvar, yelek ve kasketlerin yerini şimdilerde takım elbiseler aldı. Büyüksaat Çarşısı’nda bulunan esnaflar adeta zamana direniyor. Yaptıkları şalvarlar, yelekler ve kasketler dükkanlarının vitrininde duruyor. Geçmişte bu ürünleri kullanmış ve rahatlığını bilen kişiler zaman zaman bu ürünlerden satın alıyor.

Yeni nesil bu kıyafetlerin neredeyse ne olduğunu bile bilmiyor. Şalvar, yelek ve kasketleri gören gençler bu ürünleri folklör kıyafeti olarak yorumluyor. Okulların müsamerelerinde arkadaşlarının bu kıyafetleri oyun esnasında giydiklerini söyleyen yaşları 18 ve altında olan bazı gençler, “Evet bu kıyafetleri biliyoruz. Arkadaşlarımız müsamerelerde halk oyunları oynarken giyiyorlar. Normal zamanda biz bu kıyafetleri giymeyiz” ifadelerini kullanıyorlar.

Şalvar giyen vatandaşlar ise, şalvarın rahatlığından bahsederek, “Eskiden beri bu şalvarları giyiyoruz. Son yıllarda maalesef şalvarlara ilgi azaldı. Rahatlığı nedeniyle biz giymeye devam ediyoruz. Ancak şalvar giydiğimizde özellikle genç kesim bizi gördüklerinde şaşırıyorlar. Yeni nesil maalesef bu kıyafetleri bilmiyor. Bilmedikleri içinde haliyle garip geliyor. Yani biz gençlerin giydiği dar kıyafetleri giyemiyoruz. Onlarda bizim kıyafetlerimizi bilmiyor.” dediler.

Eskiden şalvarın bütün insanlar tarafından yaz geldiğinde giyildiğini belirten vatandaşlar, “Eskiden yaz günü gelince pantolon giyenler de şalvar giyerdi serin olduğu için. Ama artık herkes kot ve şort giyip geziyor. Şalvar giymek rahattır. Herkese öneririm. Ölene kadar da giyeceğim. İnsanlar artık kibar olmuş ama medeniyet şalvarda” diye konuştular.

Şalvar giyen vatandaşlar, kasket kullandıklarını ve şalvar giydiklerini ancak, yelek giymediklerini işaret ederek, “Eskiden yelek giyerdik. Şalvar ve kasketle bu yeleği kombine ederdik. Altına bir de parlayan bir kundura giydik mi, havamızdan geçilmezdi. Aradan 40 yıl geçti takibi. Şimdi böyle giyinmiyoruz. Kasket ve şalvar giyiyoruz ama yelek giymiyoruz. Yani zaman değişti, moda değişti, insanlar değişti haliyle bu kültürümüzde değişti.” şeklinde konuştular.

Yıllardır şalvar, yelek ve kasket dikerek satışını gerçekleştiren esnaflar adeta zamana direniyor. Kimileri bu mesleği babalarından devralmış.  Esnaflara okulların müsamereleri için gelerek şalvar, yelek ve kasket alan oluyor. Zaman zamanda bu kıyafetlerin rahatlığını bilen kişiler gelerek şalvar satın alıyor esnaflardan. Daha çok yerli ve yabancı turistler şalvar, yelek ve kaskete ilgi gösteriyor.

Şalvarın çok rahat olduğunu ve çiftçiler tarafından tercih edildiğini aktaran Şalvarcı Oral, yaz aylarında işlerinde azda olsa bir hareketlilik olduğundan bahsetti. Son yıllarda ise satışların düştüğünü işaret eden Şalvarcı Oral, son yıllarda Adana'ya özgü takım olarak da verilen siyah şalvar, 8 köşeli kasket ve yeleğe Adanalılar tarafından ilgili azaldığını anlattı.  Kendilerinden alış veriş yapanların yaşlı insanların olduğunu anımsatan Şalvarcı Oral, “Daha çok yaşlılar ve çiftçiler şalvar giyiyor. Birde halk oyunları için gelip alanlar var. Son zamanlarda ise yurtdışında olan insanlarımız gelip, Adana'ya özgü şalvar, ceket ve 8 köşeli kasket alıyorlar" dedi.

Büyüksaat Çarşısı’nın tarihi olma münasebetiyle turistlerin geldiğini ve ilgiyle ürünleri incelediklerini söyleyen Şalvarcı Oral, “Turistler geliyor ve burada ürünlerimizi inceliyor. Şalvar, yelek ve kasketi tercümanları aracılığı ile kendilerine anlatıyoruz. Etkilenenler oluyor ve satın alıyorlar. Satışlarımız eskisi gibi değil tabiî ki. Zamana direniyoruz.  

Şalvarları kendimiz yapıyoruz. Erkek şalvarımız var, kadın şalvarımız var, çocuk şalvarlarımız var. Talep var. Şalvar ölmez. Atalardan gelen bir gelenek. Yabancı ülkelerden turistler şalvara ilgi gösteriyor. Almanya’dan, Amerika’dan şalvar almaya gelenler bile var. Şalvar merakı çok oluyor. Adana şalvarının özelliği, giyiminin rahat, kumaşının kaliteli ve görünümünün güzel olmasıdır. Keten kumaş olması özelliği var. Adana’dan da talep var. Adana’nın köylerinden daha çok gelip şalvar satın alıyorlar. Kadirli’den, Kozan’dan gelenler oluyor. Rahatlığı için giyiyorlar. Namaz kılarken, abdest alırken rahat oluyor” ifadelerini kullandı. 

Modelli şalvar isteyenlerin olduğunu da hatırlatan Oral, “Modelli şalvar isteyenler var. Modelli şalvar dedikleri şarkıcı Koray’ın giydiği türden şalvar istediler. Model gönderdiler. Çıkarttık modelini yaptık. Çok beğendiler. Bu aralar sıcak mevsim olduğundan dolayı şalvara talep fazla olmuyor. Eskiden fazla şalvarcı yoktu. Şimdi çok fazla şalvar satan var. Fiyatlar kumaşına göre değişiyor. 50 liraya olanda var, 200 liraya olanda var. Yerine göre değişiyor fiyatlar.  Yelek var ama kasket yok. Kasketin şuanda toptan fiyatı 125 liradan geliyor. Ben ne kadara satacağım. Biz burada kasketi üretmiyoruz. İstanbul’dan alınıyor” şeklinde konuştu.

İsmail Gikicibaşı isimli esnaf ise, şalvarların fiyatları hakkında bilgiler verdi. Gikicibaşı, “Adana şalvarını satıyoruz. Bunlarda model aynı. Kumaş farkı var. Naylon kumaş ve pamuk kumaş olarak yapılıyor. Pamuktan yapılanlar 100 ila 150 lira arasında fiyatlara satılıyor. Naylon kumaştan yapılanlar ise 50-60 liradan satılıyor.  Yelek satışları da yapıyoruz. Ama yeleğe fazla talep yok. Şalvara talep var. Kaskete talep var ama kasket kolay bulunmuyor” dedi.

Şalvar satıcılarından Mehmet Özdemir’de, “Şalvar yüz yıllardır gelen bir gelenek. Sürekli şalvar yapıyoruz. Eskiden çok fazla talep vardı. Şalvara ancak şimdilerde eskisi kadar bir talep yok ama yinede isteyenler oluyor. Biz hala eskileri yaşatmaya çalışıyoruz. Dışarıdan gelen yerli ve yabancı turistler merak edip şalvar satın alıyorlar. Alan memnun kalıyor” diye konuştu.

Özel takım yaptıklarından bahseden Özdemir sözlerini şöyle tamamladı;

“Adanalıların eskilerinden olanlar hala şalvara rağbet gösteriyor. Ama yeni nesil pek şalvar giymeye yanaşmıyor. 80 liradan başlıyor 400 liraya kadar fiyatlar çıkıyor. Şalvar, yelek, kasketimiz var. 8 köşe kasket Adana’nın sembolüdür. Yüz yıllardır insanlar Adana’nın 8 köşe kasketini kullanıyor. Bu bir gelenek oldu. Hala bu gelenek devam ettiriliyor. Adana Pamuk ağaları eskiden kullanırmış bu kasketi. 8 köşesi var.  Talep var. Üretimi kendimiz yapıyoruz. Özel takım isteyenler oluyor. Yapıyoruz.”

Şalvarın dikim süresi ve fiyatı hakkında da bilgiler veren esnaflar, bir şalvarı birkaç saatte dikilebildiğini anlattı. Genellikle siyah olan ve geçmiş zamanda Adana’da kadın ve erkeklerin şehir içerisinde de giydiği şalvardan, kırsal kesimde yaşayan vatandaşlar vazgeçmemeye çalıştıklarını dile getiren esnaflar sözlerini şöyle sürdürdü;

“Modern çağa insanlar alıştı, bu nedenle artık şalvar giymiyorlar. Diğer yıllara göre bu yıl işlerimiz düştü. Bu da yeni çıkan ve modernize olan kotlar, pantolonlar ve diğer kıyafetlerin gençler tarafından tercih edilmesinden dolayı şalvar artık giyilmemeye başladı. İnsanlar artık daha modernize olmuş şeylere kayıyorlar. Bunlar da sektörü etkiledi. Bazı şeylerin zamanı vardır ve bunun da zamanı geçti. Babadan gören köylü, çiftçi ve Adana’nın yerlileri giyiyor hala. Şalvarı köylü ve tarım işçileri alıyor. Eskiden sokakta gezme vardı şalvarla. Şimdi bizim gençlerimiz giymiyor. Yaşlılarımız gittikten sonra artık gençlerimiz de rağbet etmiyor.”