Uluslararası Adalet Divanı'nda gazze duruşmaları başladı: İsrail'in BM kısıtlamaları hukuki mercek altında

Uluslararası Adalet Divanı (UAD), dünya kamuoyunun yakından takip ettiği önemli bir davaya ev sahipliği yapıyor. İsrail’in Gazze Şeridi’nde Birleşmiş Milletler (BM) kuruluşlarının faaliyetlerine getirdiği kısıtlamaların uluslararası hukuktaki sonuçlarının ele alınacağı duruşmalar, Hollanda’nın Lahey kentindeki Barış Sarayı’nda başladı. İsrail’in 2 Mart’tan bu yana insani yardım ve gıda girişine izin vermediği ve kitlesel açlık tehlikesiyle karşı karşıya bulunan Gazze Şeridi bağlamında ele alınan konu, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 40 kadar ülkenin desteğiyle UAD gündemine taşındı. Duruşmalar, İsrail’in Filistinli sivillere acil insani yardım sağlanmasına yönelik hukuki yükümlülüklerini de içeriyor.

DURUŞMALAR BM TEMSİLCİSİNİN HİTABIYLA BAŞLADI

Hafta boyunca devam etmesi planlanan duruşmaların ilk gününde, Birleşmiş Milletler adına BM Hukuk Müşaviri ve Hukuk İşleri Genel Sekreteri Elinor Hammarskjöld hitap etti. İsveçli hukukçu ve diplomat Hammarskjöld konuşmasında, 2 Mart’tan bu yana Gazze’ye hiçbir insani yardım ve ticari mal girişine izin verilmediğini ve bu durumun yıkıcı insani sonuçlar doğurduğunu vurguladı. Hammarskjöld, "Uluslararası insancıl hukuk yükümlülükleri, İsrail işgali altındaki sivil toprakların tamamında geçerlidir. Bu yükümlülükler, Filistin halkının temsilcilerinin BM kuruluşlarından temel ihtiyaç maddeleri ve hizmetlerin alınmasına yönelik kararlarına saygı gösterilmesi ve halkın kendi geleceğini tayin hakkından tam manasıyla yararlanmasını da kapsar" dedi.

BM kuruluşlarının Filistin topraklarında hayati hizmetler ve kalkınma yardımı sağladığına dikkat çeken Hammarskjöld, çatışmaların başından bu yana en az 295 BM personelinin hayatını kaybettiğine işaret etti. Hammarskjöld ayrıca, işgalci gücün yükümlülüklerini hatırlatarak, "İsrail, yerel halkın yararına olacak bir idare gerçekleştirmeli, yardım programlarının yürütülmesini kolaylaştırmalı, çocukların bakımı ve eğitimi için kurumlara destek sunmalı ve BM tarafından kurulanlar dahil olmak üzere sağlık ve hastane hizmetlerini sürdürmelidir" diye konuştu.

FİLİSTİN'DEN SERT SUÇLAMALAR: "İNSAN ELİYLE OLUŞTURULAN FELAKET"

Filistin’in Hollanda Büyükelçisi Ammar Hicazi, UAD önündeki sözlü sunumunda İsrail’in Gazze’de insan eliyle oluşturulan bir felakete neden olduğunu belirtti. Hicazi, "İsrail, 2 aydır Gazze’ye su, gıda, ilaç, tıbbi malzeme ve yakıt girişine izin vermiyor. Bu politika, yardım maddelerinin girişine yönelik çok sayıda müracaatı reddeden İsrail Yüksek Mahkemesi tarafından da destekleniyor. Bu şekilde de insan eliyle oluşturulan bir felakete ve açlıktan ölümlere neden oluyor" ifadelerini kullandı. BM Genel Sekreteri’nin Gazze’yi bir "ölüm tarlası" olarak nitelendirdiğine dikkat çeken Hicazi, UAD’nin bu davaya bakma yetkisinde şüphe bulunmadığını ve bu konunun BM’nin temel görev alanının merkezinde yer aldığını söyledi.

Hicazi, Filistin Devleti’nin duruşmalar sırasında İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki ve Batı Şeria’daki eylemlerinin kalıcı ilhak ve etnik temizlik amacı taşıdığına ilişkin deliller sunacağını belirtti. Büyükelçi, İsrail’i "soykırım suçundan yargılanan gayrimeşru bir işgalci güç" olarak tanımlayarak, İsrail Başbakanı’nın da Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından arandığını söyledi. Filistinli temsilci, "İsrail, Filistin halkını yok etmeye ve Filistin’i haritadan silmeye çalışıyor. İsrail, İnsani yardım kuruluşlarını engelleyerek ve faaliyetlerini yasaklayarak BM Sözleşmesi ve diğer uluslararası hukuk belgeleri kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ediyor" şeklinde konuştu.

TÜRKİYE VE ÇOK SAYIDA ÜLKE SUNUM YAPACAK

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda geçtiğimiz aralık ayında kabul edilen ve Uluslararası Adalet Divanı’ndan İsrail’in hukuki yükümlülüklerine ilişkin danışma görüşü talep eden bir karar çerçevesinde başlayan bu önemli duruşmalar, 5 gün boyunca devam edecek. İsrail’in BM’nin Filistinli mültecilere yardım ajansı UNRWA’nın İsrail kontrolündeki topraklarda faaliyet göstermesini yasaklamasının ardından alınan BM Genel Kurulu kararı sonrasında başlayan süreçte, Türkiye’nin yanı sıra ABD, Çin, Fransa, Rusya ve Suudi Arabistan dahil olmak üzere 40’a yakın ülkeden temsilciler, 15 yargıçtan oluşan panele kendi görüşlerini sunacak. Ayrıca, Uluslararası Mahkeme yargıçlarına İslam İşbirliği Teşkilatı, Arap Birliği ve Afrika Birliği gibi uluslararası kuruluşlar da sunum gerçekleştirecek.

İSRAİL'DEN DURUŞMALARA TEPKİ

İsrail cephesinden duruşmalara ilişkin ilk tepki Dışişleri Bakanı Gideon Saar’dan geldi. Saar, Birleşmiş Milletler’in başlıca yargı organı UAD’dedeki bu duruşmaları, "ülkesi aleyhindeki sistematik adaletsizliğin ve ülkesini gayrimeşrulaştırma sürecinin bir parçası" olarak tanımladı. İsrailli bakan, UAD’nin tamamen siyasallaştığını savunarak, Lahey’deki duruşmaları "utanç verici" olarak nitelendirdi.