Türkiye'nin 2023 yılı tarım, gıda ve içecek sektörü analizi
Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü yılın ilk 10 ayında 21,29 milyar dolar ihracat, 18,26 milyar dolar ithalat yaptı.
Dış Ticaret Dengesi, Ocak-Ekim döneminde 3,03 milyar dolar fazla verdi.
Ekim ayında sığır ithalatı yüzde 961 oranında arttı.
Yılın ilk 10 ayında en fazla un, rafine ayçiçeği yağı ve fındık içi ihraç edilirken, en fazla ithal edilen ürünler ise buğday, soya fasulyesi ve ham ayçiçeği olarak sıralandı.
Bu dönemde en fazla ihracat Irak, Almanya ve Rusya’ya yapılırken, en fazla ithalat ise Rusya, Ukrayna ve Brezilya’dan yapıldı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Dış Ticaret Verileri temel alınarak hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, bu yılın ilk 10 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü geçen yıl aynı döneme göre yüzde 5,64 artışla 21,29 milyar dolar ihracat ve yüzde 7,43 artışla 18,26 milyar dolar ithalat yaptı. Ocak-Ekim döneminde Dış Ticaret Dengesi 3,03 milyar dolar fazla verdi.
Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan Dış Ticaret Verileri’ne göre, yılın ilk 10 ayında ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 5,64, ithalat ise yüzde 7,43 arttı.
Ekim 2023 itibarıyla aylık temelde ise ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 14,49 artışla 2,57 milyar dolar olurken, ithalat ise geçen yıl aynı döneme göre yüzde 7,73 azalarak 1,41 milyar dolar oldu. Ekim ayında buğday ithalatı yüzde 14,3 artarken, soya fasulyesi ithalatı yüzde 18,2 düştü.
Ekim ayında da sığır ithalatında büyük artış
Temmuz, Ağustos ve Eylül ayından sonra Ekim ayında da en dikkat çekici gelişme sığır ithalatındaki artış oldu. Bu ayda sığır ithalatı yüzde 961 oranında arttı. Yılın ilk 10 ayında toplam 859,6 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yapılırken, sadece Ekim ayındaki sığır ithalatının tutarı 154,1 milyon dolar oldu. Ekim ayındaki sığır ithalatında en büyük pay 67,3 milyon dolarla Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 34,7 milyon dolarla Uruguay ve 11,5 milyon dolarla Çekya izledi.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2023 yılının ilk 10 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 1 milyar 237,6 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 800,8 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı ve 728,2 milyon dolar ile fındık içi izledi. Bu ürünler, Ocak-Ekim dönemi itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 12,9’unu oluşturdu.
Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 989,9 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 521 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 173,7 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu 3 ürün, Ocak-Ekim dönemi itibarıyla toplam ithalatın yüzde 31,1’ini oluşturdu.
Ekim ayı itibarıyla ihracat ve ithalatta durumn fazla ihracat ve ithalat yapan sektörler
Bu yılın 10 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 2 milyar 294 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla Bitkisel Yağ sektörü (1 milyar 991 milyon dolar), Yaş Meyve sektörü (1 milyar 797 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler sektörü (1 milyar 484 milyon dolar) ve Makarna sektörü (1 milyar 411 milyon dolar) takip etti.
Şeker ve Şekerli Mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 12,56, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 10,9, Yaş Meyve sektörünün yüzde 9,84, Sert Kabuklu Meyveler sektörünün yüzde 8,13 ve Makarna sektörünün yüzde 7,72 oldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 4 milyar 584 milyon dolar ile Hayvan Yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; Un (3 milyar 241milyon dolar), Bitkisel Yağ (2 milyar 46 milyon dolar), Canlı Hayvan Ticareti (883 milyon dolar) ile Kakao ve Çikolata (645 milyon dolar) sektörleri olarak sıralandı.
Hayvan Yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 29,78, Un sektörünün yüzde 21,06, Bitkisel Yağ sektörünün yüzde 19,79, Canlı Hayvan Ticareti sektörünün yüzde 5,73 ile Kakao ve Çikolata sektörünün yüzde 4,19 oldu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
Bu yılın ilk 10 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında 515 milyon dolar ile (yüzde 57,53 artış) Makarna sektörü geldi. Bu sektörü 230 milyon dolar ile (yüzde 36,23 artış) Hayvan Yemi sektörü, 214 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller sektörü (yüzde 10,27 artış), 213 milyon dolar ile Yaş Meyve sektörü ve 202 milyon dolar ile Sebze sektörü (yüzde 29,99 artış) izledi.
Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör 250 milyon dolar ile (yüzde 31,8 düşüş) Beyaz Et sektörü oldu. Ayrıca Süt ve Süt Ürünleri sektörü 234 milyon dolar (yüzde 45,08 düşüş), Salça ve Konserve sektörü 117 milyon dolar (yüzde 13,56 düşüş), Canlı Hayvan Ticareti sektörü 53 milyon dolar (yüzde 50,74 düşüş) ve Ambalajlı Su sektörü 40 milyon dolar (yüzde 16,38 düşüş) geriledi.
Bu yılın ilk 10 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör 785 milyon dolar ile (yüzde 805,7 artış) Canlı Hayvan Ticareti sektörü oldu. Bu sektörün ardından Pirinç Değirmenciliği sektörü 357 milyon dolar (yüzde 972,6 artış), Un sektörü 352 milyon dolar (yüzde 12,2 artış), Kakao ve Çikolata sektörü 138 milyon dolar ile (yüzde 27,3 artış) ve Bakliyat sektörü 111 milyon dolar (yüzde 22,6 artış) ile ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise 343 milyon dolar ile (yüzde 7 düşüş) Hayvan Yemi sektörü, 314 milyon dolar ile (yüzde 9,3 düşüş) Bitkisel Yağ sektörü, 142 milyon dolar ile Şeker ve Şekerli Mamuller Sektörü (yüzde 21,5 düşüş), 15 milyon dolar ile Kuru Meyve-Sebze sektörü (yüzde 31,3 düşüş) ve 11 milyon dolar ile Balıkçılık ve Su sektörü (yüzde 4,6 düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Bu yılın ilk 10 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 2 milyar 564 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 524 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 424 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 295 milyon dolar ile ABD’ye ve 976 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 9 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,55’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 4 milyar 365 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 526 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 698 milyon dolar ile Brezilya, 832 milyon dolar ile ABD ve 829 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 56,13’ünü oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 38,73’üne denk düştü.
Türkiye, yılın ilk 10 ayında en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya ambalajlı fındık, fındık içi, kiraz, Rusya’ya ise alabalık, şeftali ve mandalina ihraç etti.
Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan buğday, ham ayçiçeği yağı, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, sığır ve kahve ithal etti.
