Bugün 4 Şubat Dünya Kanser Günü: Kanserden korunmak için ne yapmalıyız? Kanser yapan gıdalar!
Her yıl 4 Şubat, dünya genelinde kanserle mücadelede farkındalık yaratmak, erken teşhisin önemini vurgulamak ve önleyici tedbirleri teşvik etmek amacıyla Dünya Kanser Günü olarak anılmaktadır. 2000 yılından bu yana her yıl kutlanan bu özel gün, Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) tarafından başlatılmış olup, dünya çapında kanserle ilgili bilinçlendirme kampanyalarıyla desteklenmektedir.
Dünya Kanser Günü, sadece hastalığın farkındalığını artırmak değil, aynı zamanda kanserle mücadeleye yönelik küresel iş birliğini güçlendirmek için önemli bir fırsattır. Erken teşhisin hayat kurtardığına dikkat çeken uzmanlar, düzenli sağlık kontrollerinin ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının kanser riskini azaltmada büyük rol oynadığını belirtiyor.
Dünya Kanser Günü Mesajları
Bu anlamlı günde, kanserle mücadele edenlere umut vermek ve farkındalık yaratmak için birçok mesaj ve söz paylaşılmaktadır. İşte Dünya Kanser Günü için en anlamlı mesajlar:
"Erken teşhis hayat kurtarır! Sağlığınızı ertelemeyin, düzenli kontrollerinizi ihmal etmeyin."
"Kanser değil, biz güçlüyüz! Birlikte farkındalık yaratalım, umut olalım."
"Sağlıklı bir yaşam, bilinçli seçimlerle başlar. Kendinize ve sevdiklerinize iyi bakın."
"Mücadele eden herkes bir savaşçıdır! Kanserle savaşan tüm kahramanlara güç ve umut diliyoruz."
"Farkındalık ilk adımdır! Kanserle mücadelede bilinçlenelim, erken teşhisi önemseyelim."
Dünya Kanser Günü'nün Tarihi
Dünya Kanser Günü, 2000 yılında Paris'te düzenlenen Dünya Kanser Zirvesi sırasında hazırlanan bir deklarasyonla başlatıldı. Paris Antlaşması olarak bilinen bu bildiri, kansere karşı küresel bir mücadele başlatmayı hedefliyor ve kanserle ilgili araştırmaların artırılması, hasta bakımının iyileştirilmesi gibi konuları kapsıyor. Bu bildirinin ardından, Union for International Cancer Control (UICC) tarafından 4 Şubat, Dünya Kanser Günü olarak ilan edildi.
KANSERDEN KORUNMA YOLLARI
Kanserden korunmak için bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve önleyici tedbirler alarak riskleri azaltabilirsiniz. İşte kanser riskini azaltmak için yapılması gerekenler:
1. Sağlıklı Beslenme
Dengeli ve sağlıklı beslenin: Meyve, sebze, tam tahıllar ve protein açısından zengin besinler tüketin. Antioksidanlar açısından zengin yiyecekler, vücudunuzu kanserle mücadeleye hazırlayabilir.
İşlenmiş gıdalardan ve şekerden kaçının: İşlenmiş etler ve yüksek şekerli yiyecekler, kanser riskini artırabilir. Bu tür yiyecekleri sınırlayın.
Alkol tüketimini sınırlayın: Aşırı alkol tüketimi, özellikle karaciğer, kolon ve meme kanseri riskini artırabilir. Alkolü ölçülü tüketmek önemlidir.
2. Düzenli Fiziksel Aktivite
Egzersiz yapın: Haftada en az 150 dakika orta şiddetli egzersiz veya 75 dakika yüksek şiddetli egzersiz yapmayı hedefleyin. Düzenli egzersiz, kanser riskini azaltmada önemli bir rol oynar.
Fiziksel aktivitenizi arttırın: Günlük yaşamda daha fazla hareket etmeye çalışın. Yürüyüşe çıkın, merdivenleri kullanın, egzersizi yaşam tarzınıza entegre edin.
3. Sigara İçmemek ve Tütün Ürünlerinden Uzak Durmak
Sigara içmeyin: Sigara, akciğer kanseri başta olmak üzere birçok kanser türünün en önemli nedenlerinden biridir. Sigara içmeyin ve tütün ürünlerinden uzak durun.
Pasif içicilikten kaçının: Sigara içilen ortamlardan uzak durmak da sağlığınız için faydalıdır.
4. Cilt Koruma
Güneşe karşı önlem alın: Aşırı güneşe maruz kalmak, cilt kanseri riskini artırabilir. Özellikle yaz aylarında güneşin en yoğun olduğu saatlerde (10:00-16:00 arası) dışarıda olmamaya çalışın. Güneş kremi kullanın ve koruyucu giysiler giyin.
Solaryumdan kaçının: Yapay bronzlaşma cihazları da cilt kanserine yol açabilir. Bu tür cihazlardan uzak durun.
5. Düzenli Sağlık Kontrolleri
Erken teşhis için düzenli sağlık kontrolleri yaptırın: Erken teşhis, kanserin tedavi edilmesinde çok önemlidir. Mamografi, kolon taramaları, cilt muayenesi gibi düzenli sağlık kontrollerinizi ihmal etmeyin.
Aile geçmişinizi göz önünde bulundurun: Eğer ailenizde kanser vakaları varsa, doktorunuzla konuşarak daha sıkı tarama programlarına girebilirsiniz.
6. Stresten Uzak Durun
Stresi yönetmeye çalışın: Uzun süreli stres, bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Stresi yönetmek için meditasyon, yoga, derin nefes alma teknikleri veya hobiler gibi rahatlatıcı aktivitelerle ilgilenin.
7. Çevresel Faktörlere Dikkat Edin
Kimyasallardan kaçının: Zararlı kimyasalların ve toksinlerin bulunduğu ortamlardan uzak durun. Özellikle iş yerlerinde zararlı maddelere maruz kalan kişiler, bu konuda daha dikkatli olmalıdır.
Evdeki havalandırmayı iyi tutun: Evdeki hava kalitesi, sağlık üzerinde önemli bir etkendir. Düzenli hava temizliği yapmak, kanser riski açısından önemlidir.
8. Aşılar
HPV aşısı olun: Human papillomavirus (HPV) aşısı, rahim ağzı kanseri başta olmak üzere bazı kanser türlerinin riskini azaltır. Hem kız hem de erkek çocuklar için önerilmektedir.
Hepatit B aşısı: Hepatit B, karaciğer kanseri riskini artırabilir. Hepatit B aşısı, karaciğer kanseri riskini azaltabilir.
KANSER YAPAN GIDALAR
1. İşlenmiş Etler
Örnekler: Sosis, salam, sucuk, jambon, pastırma.
İşlenmiş etler, nitratlar ve nitritler gibi katkı maddeleri içerir. Bu maddeler, vücutta kanserojen bileşiklere dönüşebilir. Düzenli olarak aşırı tüketildiğinde kolon kanseri riskini artırabilir.
2. Kırmızı Etin Aşırı Tüketimi
Örnekler: Kırmızı et (sığır, koyun, domuz etleri).
Aşırı kırmızı et tüketimi, kolon, pankreas ve mide kanseri gibi bazı kanser türlerinin riskini artırabilir. Özellikle kızartılmış, ızgara veya dumanlanmış etler daha zararlıdır çünkü bu tür pişirme yöntemleri kanserojen maddelerin oluşumunu teşvik edebilir.
3. Şekerli ve Rafine Karbonhidratlar
Örnekler: Şekerli içecekler, tatlılar, beyaz ekmek, pastalar, kekler.
Yüksek şeker ve rafine karbonhidratlar, vücutta insülin ve IGF-1 (insülin benzeri büyüme faktörü) seviyelerini yükseltebilir, bu da kanser hücrelerinin büyümesine katkıda bulunabilir. Ayrıca, aşırı şeker tüketimi obeziteye yol açarak kanser riskini artırabilir.
4. Aşırı Tuzlu Gıdalar
Örnekler: Tuzlu atıştırmalıklar, turşular, cipsler.
Yüksek tuz içeriği, mide kanseri ve yüksek kan basıncı riskini artırabilir. Ayrıca, tuzlu gıdalar, nitratlarla birleşerek kanserojen bileşiklerin oluşmasına neden olabilir.
5. Alkol
Alkol, özellikle fazla miktarda tüketildiğinde, karaciğer, ağız, boğaz, yemek borusu ve kolon kanseri riskini artırabilir. Alkol ile ilgili risk, içilen miktara ve sıklığa bağlıdır.
6. Fazla Yağlı Gıdalar
Örnekler: Kızartmalar, fast food, yağda pişirilmiş gıdalar.
Aşırı doymuş yağ ve trans yağların tüketimi, özellikle kolon ve prostat kanseri gibi bazı kanser türlerinin riskini artırabilir. Ayrıca, obeziteye neden olarak kanser riskini dolaylı yoldan etkileyebilir.
7. Beyaz Un ve Rafine Tahıllar
Örnekler: Beyaz ekmek, beyaz makarna, beyaz pirinç.
Rafine tahıllar, vücutta hızla şeker haline gelir ve kanserin büyümesine neden olabilecek yüksek insülin seviyelerine yol açabilir.
8. Genetiği Değiştirilmiş ve Tarım Kimyasallarıyla Yetiştirilen Gıdalar
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) ve tarımda kullanılan pestisitler, bazı araştırmalara göre kanser riskini artırabilir. Özellikle pestisit içeren meyve ve sebzeler, kanserojen etkiler yaratabilir.
9. Yanmış ve Kararmış Yiyecekler
Örnekler: Kömürleşmiş etler, yanmış patatesler.
Yüksek ısıda pişirilen veya yanmış gıdalarda, "heterosiklik aminler" (HCA) ve "polisiklik aromatik hidrokarbonlar" (PAH) gibi kanserojen maddeler oluşur. Bu maddeler, özellikle etlerin ızgarada veya ocakta pişirilmesi sırasında ortaya çıkar.
10. Maya ve Fermantasyon Ürünleri
Örnekler: Bazı fermente gıdalar, şarap, bira.
Fermente gıdalarda bulunan bazı bileşikler, mide kanseri riskini artırabilir. Aynı zamanda aşırı alkol tüketimi kanserin gelişiminde etkili olabilir.
