Enerji ve maden düzenlemesi TBMM Komisyonu’nda kabul edildi
Enerji ve maden alanlarına yönelik düzenlemeler içeren teklife göre, Çevre Kanunu'nun çevresel etki değerlendirilmesini düzenleyen hükmünde değişikliğe gidilerek, "veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı" ifadesi çıkarılıyor. Buna göre, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı" alınmadıkça projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyecek, proje için yatırıma başlanamayacak ve ihale edilemeyecek ancak bu durum söz konusu teşvik, onay, izin ve ruhsat süreçlerine başvurulmasına da engel teşkil etmeyecek.
Yapılan düzenlemeyle "ÇED Gerekli Değildir Kararı" ifadesinin sebep olduğu yanlış anlaşılmaların engellenmesi amaçlanıyor.
Maden Kanunu'ndaki bazı tanımlarda değişiklik yapılıyor.
Ruhsat bedeli tanımında yer alan çevre ile uyum teminatı çıkarılarak rehabilitasyon bedeli ayrıca düzenleniyor.
Yapılan değişiklikle ruhsat bedeli tanımı, "Taban bedelinin, ruhsatın yürürlükte kaldığı takvim yılı sayısı, maden grubu, cinsi ve alan büyüklüklerine göre belirlenen katsayılarla çarpılarak, ilgili tablolarda gösterildiği şekilde hesaplanarak her yıl ocak ayının sonuna kadar; arama ruhsatlarında tamamı Genel Müdürlüğün bütçesine ve işletme ruhsatlarında ise yüzde 30'u Genel Müdürlüğün bütçesine, yüzde 70'i ise genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Genel Müdürlüğün muhasebe birimi hesabına yatırılması gereken tutar." şeklinde değiştiriliyor.
Kanun'a "Kurul", "Rehabilitasyon", "Rehabilitasyon bedeli hesabı" ve "Tahsil dairesi" tanımları da ekleniyor.
MADENCİLİK FAALİYETLERİNDE İZİN SÜRELERİNDE DEĞİŞİKLİK
Madencilik faaliyetlerinde izinleri düzenleyen hükümde değişiklik yapılıyor.
Düzenlemeye göre, özel çevre koruma bölgeleri, Milli Parklar Kanunu'na göre korunan alanlar, sulak alanlar, yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları, ormanlar, Turizmi Teşvik Kanunu'na göre ilan edilen kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri, turizm merkezleri, Kıyı Kanunu'na göre korunması gerekli alanlar, 1'inci derece askeri yasak bölgeler, 1/5000 ölçekli imar planı onaylanmış alanlar, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında kalan sit alanları ile madencilik amacı dışında tahsis edilen ve Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından uygun görüş verilen elektrik santralleri, organize sanayi bölgeleri, endüstri bölgeleri, petrol, doğal gaz ve jeotermal boru hatları gibi yatırım alanlarına ait koordinatlar, ilgili kurumlar tarafından Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne bildirilecek.
Ormanlar hariç bu alanlarda ruhsat düzenlenmeden önce Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, ilgili kuruma proje hakkında görüşünü sorarak izin talebinde bulunacak. İlgili kurum, değerlendirmelerini tamamlayarak 3 ay içinde izin talebine cevap verecek. Bu süre içerisinde cevap verilmemesi durumunda ilgili kuruma Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce bir ay ilave süre verilecek. Bu süre sonunda da karar bildirilmezse izin verilmiş sayılacak. Verilen izin, işletme ruhsatına geçiş veya temdit değerlendirmelerinde o alanda devam edecek ancak idarenin projede veya rehabilitasyon projesinde değişiklik talep etmesi mümkün olacak.
Devlet ormanları içinde maden aranması ve işletilmesi ile madencilik faaliyeti için zorunlu; tesis, yol, enerji, su, haberleşme ve altyapı tesislerine Orman Kanunu hükümlerine göre Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün talebi üzerine 3 ay içinde 24 ay süreyle bedelsiz izin verilecek. Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce talep edilmesi halinde izin süresi 12 ay uzatılacak.
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce alınan bedelsiz izne ilişkin taahhüt senedi, Orman Genel Müdürlüğüne verilecek ancak verilen bedelsiz iznin işletilmesi, gerçek ve tüzel kişilere devredilmesi veya işlettirilmesi halinde alınması gereken bedeller, Orman Genel Müdürlüğünün özel bütçe hesabına yatırılarak bedelli taahhüt senedi, en geç 1 ay içerisinde Orman Genel Müdürlüğüne verilecek.
Bu düzenlemenin yürürlüğe girmesinden önce verilen izinler, ruhsat süresince devam edecek ve 6 ay içerisinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne devredilecek.
Arama faaliyeti için izin verilen alanlarda mücbir sebepler ve kısıtlayıcı yasal hükümler hariç işletme faaliyetine de izin verilecek. İzin süreçlerinde mevzuatı gereği alınması gereken kurum görüşleri, çevresel etki değerlendirmesi belgesi gibi belgeler Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce alınacak. Tarım ve Orman Bakanlığınca verilen izin, çevresel etki değerlendirmesi yönünden uygun görüş olarak kabul edilecek.
RUHSAT DÜZENLENDİKTEN SONRA ALAN İZNE TABİ HALE GELSE DAHİ MADENCİLİK FAALİYETLERİNE DEVAM EDİLECEK
Ruhsat düzenlendikten sonra alan izne tabi hale gelse dahi madencilik faaliyetlerine devam edilecek ancak ruhsat sahasında kültür varlığının tespiti halinde madencilik faaliyetlerine devam edilebilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığının uygun görüşü aranacak. Bakanlığın uygun görüş vermemesi durumunda Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce hesaplanan yatırım giderleri tutarındaki tazminat, lehine kısıtlama kararı verilen idarenin bütçesinden ruhsat sahibine ödenecek.
Çevresel etki değerlendirmesi işlemleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yürütülecek. Çevresel etki değerlendirmesi sürecinde ilgili kurumlar görüşlerini en geç 3 ay içinde verecek. Kurumların ilave süre talep etmeleri halinde en fazla bir ay ek süre verilecek.
Tüm değerlendirmelerini tamamlayarak bu süreler içinde görüş bildirmeyen kurumun görüşü olumlu kabul edilecek. İzin vermiş kurumlar, çevresel etki değerlendirmesi sürecinde olumsuz görüş veremeyecek. "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı" alınan madencilik faaliyetleri için ilgili kurum tarafından varsa mali yükümlülükler alınarak, en geç bir ay içinde diğer işlemler tamamlanacak.
İlgili kurum tarafından IV. Grup ile stratejik veya kritik madenlere izin verilmeyen hallerde sahanın rezerv potansiyeli, yeri, cinsi ve ekonomiye katkısı gibi hususlar dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yapılacak başvuru üzerine izin hakkında nihai karar, üstün kamu yararı çerçevesinde Kurul tarafından verilecek. Kurul, madencilik faaliyeti lehine karar verirse ilgili kurum bir ay içinde izin kararını Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne gönderecek ve ruhsat düzenlenecek.
"STRATEJİK VEYA KRİTİK MADENLER" YENİDEN DÜZENLENİYOR
Maden Kanunu'nun "Stratejik veya kritik madenler" başlıklı hükmü yeniden düzenleniyor. Buna göre, arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı halinde ciddi ekonomik sorunlar veya güvenlik zafiyeti doğabilecek, sanayi üretiminin temel girdilerinden ve yüksek arz riski taşıyan madenler, kritik maden olarak kabul edilecek.
Ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip ve iç veya dış etkenler nedeniyle arzı kısıtlanabilecek madenler, stratejik maden olarak kabul edilecek.
Stratejik veya kritik madenler, Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca tespit edilecek.
Stratejik veya kritik madenlere ilişkin madencilik faaliyetleri için Kamulaştırma Kanunu hükümleri doğrultusunda acele kamulaştırma yapılabilecek.
Bir önceki yıldaki üretim miktarının yüzde 10'unu geçmemek kaydıyla stratejik veya kritik madenlerin belirli bir oran veya miktarda ruhsat sahiplerince stoklanmasına Cumhurbaşkanınca karar verilebilecek.
REHABİLİTASYON BEDELİ RUHSAT BEDELİNDEN AYRIŞTIRILIYOR
Teklifle, ruhsat bedelinde yüzde 30 oranında indirim yapılıyor ve rehabilitasyon bedeli, ruhsat bedelinden ayrıştırılarak ruhsat bedeli kadar bir tutarın rehabilitasyon bedeli olarak ödenmesi zorunlu hale getiriliyor.
Tahsil edilecek işletme ruhsatı bedelinde yapılan indirimin genel bütçe gelirlerinde sebep olacağı azalmayı telafi etmek amacıyla ruhsat bedellerinin genel bütçeye gelir kaydedilecek payı yüzde 50'den yüzde 70'e çıkarılıyor.
İptal edilen ruhsatlar için ocak ayının sonuna kadar ödenmesi gereken ruhsat ve rehabilitasyon bedelinin ödenmeyen kısmı, ruhsatı iptal eden idarelerce Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilecek.
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce iptal edilen ruhsatlara dair ruhsat ve rehabilitasyon bedellerinin takibini ilgili tahsil daireleri yapacak.
Rehabilitasyon bedeli, işletme ruhsat bedeli kadar olacak. Tahsil edilen bedeller, vadeli hesapta nemalandırılacak. Rehabilitasyon bedeli ve nema geliri sadece rehabilitasyon için kullanılacak, haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek ve temlik edilemeyecek. Nemalandırmaya ilişkin diğer hususlar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yönetmelikle belirlenecek.
Rehabilitasyon yükümlülüğü kalmayan ruhsat sahiplerine ödedikleri rehabilitasyon bedelinin kullanılmayan kısmı iade edilecek. Madencilik faaliyeti yürütülen alanların rehabilitasyonunun sağlanması amacıyla Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce belirlenen yükümlülükler yerine getirilinceye kadar Genel Müdürlük tarafından üretim faaliyeti durdurulabilecek.
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait olmayan ham madde üretim izinlerine aynı gruptaki ruhsatların rehabilitasyon yükümlülüklerine ilişkin hükümler uygulanacak.
Kamu kurum ve kuruluşları uhdesindeki ham madde üretim izni sahalarının rehabilitasyonu, bu kamu kurum ve kuruluşlarının yükümlülüğünde olacak. Rehabilitasyon uygulamaları, izin sahibi kamu kurum ve kuruluşlarının bütçesinde bu amaçla ayrılan ödenekten karşılanacak.
Rehabilitasyon, ayrılan bu kaynağın Tarım ve Orman Bakanlığına aktarılması suretiyle Tarım ve Orman Bakanlığınca da gerçekleştirilebilecek.
Rehabilitasyon yükümlülüğünü ihlal eden kamu kurum ve kuruluşlarına eksiklikleri gidermesi için bir ay süre verilecek. Bu sürede de eksiklik giderilmezse faaliyet durdurulacak.
KROM MADENİ GENEL HÜKÜMLERE TABİ HALE GETİRİLECEK
Teklifle ruhsat sahiplerinin işletme ruhsat bedeli kadar rehabilitasyon bedeli ödemesi zorunlu hale getiriliyor, mevcut düzenlemede çevre ile uyum bedeli ruhsat bedelinin bir payı olarak tahsil edilmesi nedeniyle ruhsat bedelinde yüzde 30 oranında indirim yapılması öngörülüyor.
Tahsil edilecek işletme ruhsatı bedelinde yapılan indirimin devlet hakkı gelirlerinde azalmaya sebebiyet vermemesi için mevcutta en az işletme ruhsat bedeli kadar alınan asgari devlet hakkı miktarı da ruhsat bedelinin yüzde 50 fazlası kadar artırılıyor.
Ayrıca düzenlemeyle krom madeni, Maden Kanunu'nun "Devlet Hakkı Oranlarının" bulunduğu tabloda yer almasına rağmen Londra Metal Borsası'nda işlem görmediği için bu tablodan çıkarılarak genel hükümlere tabi hale getirilecek.
Ruhsat müracaatlarının hak sağlaması veya ihale yoluyla hak sağlanan sahaların ihale bedelinin yatırılmasını müteakip 2 ay içinde ön inceleme raporu ile arama dönemi faaliyetlerinin yerine getirilebilmesi için gerekli mali yeterliliği de içeren maden arama projesinin verilmesi, proje için gerekli toplam yatırım tutarının yüzde 5'i kadar yatırım teminatı sunulması ve ruhsat bedelinin yatırılması halinde arama ruhsatı verilecek.
Düzenlemeyle, 4. Grup madenlerin bent olarak ayrı ayrı ruhsatlandırılmasına imkan tanınıyor ve madenlerin atıl kalması önleniyor.
MADEN ARAMA FAALİYETLERİNİ DÜZENLEYEN HÜKÜMDE DEĞİŞİKLİK
Maden Kanunu'nun arama faaliyetlerini düzenleyen hükmünde yapılan değişikliğe göre, arama ruhsatının düzenlenmesinden sonraki ilk bir yıl ön arama dönemi olacak.
Ön arama dönemini takip eden genel arama dönemi; 4. Grup madenlerde 2 yıl, diğer grup madenlerde 1 yıl olacak.
Genel arama dönemi yükümlülükleri yerine getirilen arama ruhsatı, 4. Grup madenlerde 4 yıl detay arama dönemine hak sağlayacak. 4. Grup madenlerde detay arama döneminin, diğer madenlerde genel arama döneminin sonuna kadar üç boyutu ve miktarıyla rezerv belirlenmiş olarak işletme ruhsat talebinde bulunulmaması halinde ise ruhsat iptal edilecek.
Ön, genel ve detay arama faaliyet raporlarının ilgili döneminin sonuna kadar Genel Müdürlüğe verilmesi zorunlu olacak. Faaliyet raporlarının süresinde verilmemesi veya yönetmelikte belirlenen asgari faaliyetlerin yapılmaması halinde ilgili dönemin sonunda, raporlara ilişkin eksiklikler Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilecek, 1 aylık sürede tamamlanmaması halinde ise verilen sürenin sonunda teminat irat kaydedilerek arama ruhsatı iptal edilecek.
Asgari faaliyetler yapılmış olmakla birlikte arama faaliyetlerinin projeye uygun yürütülmediğinin tespiti halinde yıllık gerçekleşmeyen yatırıma karşılık gelen teminat miktarı irat kaydedilecek.
Teminatın, yatırımın gerçekleşen kısmına karşılık gelen miktarının talebi halinde ruhsat sahibine iade edilecek. Yatırım programının 2 yıl üst üste yüzde 50'nin altında gerçekleştirilmesi durumunda verilen teminat irat kaydedilecek ve ruhsat iptal edilecek. Arama faaliyetleri sonucunda işletilebilir rezerv bulunmadığının Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Kodu'na göre raporlanması ve talep edilmesi halinde arama ruhsat bedelleri ile ihale bedeli ruhsat sahibine iade edilecek.
İDARİ PARA CEZASINA VE RUHSAT İPTALİ YAPTIRIMINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK
Maden Kanunu'nun "işletme ruhsatı ve madenin işletilmesi"ni düzenleyen hükmünde değişik yapılıyor.
Buna göre, rehabilitasyon bedelinin ruhsat bedelinden ayrı bir bedel olarak alınmasını öngören ilgili diğer maddelere uyum sağlanması ve ruhsat süresinin uzatılması, taleplerinin uygun bulunabilmesi için makul ölçüde (asgari) üretim faaliyeti yapılması şartı getirilecek.
Teklifle, idari para cezasının uygulanmasından başlamak üzere, geriye doğru 3 yıllık dönemlerde yaptığı toplam üretim miktarı projede beyan edilen yıllık üretim miktarının yüzde 30'undan daha az olması durumunda ruhsat sahiplerine verilen 77 bin 632 Türk lirası idari para cezasını içeren hüküm ile 5 yıl içerisinde 2 defa idari para cezası uygulanması halinde ruhsat iptal edilmesine ilişkin hüküm de Kanun metninden çıkarılıyor.
İHALE USULLERİNDE DEĞİŞİKLİK
Herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş bütün alanların ihale ile ruhsatlandırılması usulü yerine, rezerv varlığına ilişkin herhangi bir verinin bulunmaması gibi durumlarda alanların genel hükümlere tabi olarak ruhsatlandırılması, böylelikle sürecin daha uygun ve daha verimli yürütülmesi amacıyla değişikliğe gidiliyor.
Maden Kanunu'nun "ihale" başlıklı hükmünde yapılan değişiklikle, 2. Grupta yer alan bazı madenler ile 1. Grup, 3. Grup ve 5. Grup maden ruhsatları ihale ile verilecek. Sahayla ilgili konum, rezerv ve geçmiş bilgiler doğrultusunda Genel Müdürlük tarafından gerekliliği ortaya konulan hallerde 2. Grup'ta yer alan bazı madenler ile 4. Grup maden ruhsatları da ihale ile verilecek.
Elektrik üretimine münhasır olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından yürütülen madencilik faaliyetleri, uzman kişilerin de sürece katkı sağlaması ile zeytinlik alanlarda kayıp yaşanmadan doğayla barışık bir biçimde sürdürülmesi için bağlı olunacak usul ve esaslar düzenleniyor.
Buna göre, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte ruhsat sahibi veya rödovansçı olan gerçek veya tüzel kişiler tarafından ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan bu Kanuna ekli Harita ve Koordinat Listesi sınırları içindeki alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda, madencilik faaliyeti yürütülecek kısımdaki zeytin ağaçlarının maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca izin verilebilecek.
Zeytin ağaçlarının taşınmasından kaynaklanan tüm masraf ve taleplerden madencilik faaliyeti yürütmesi yönünde lehine karar verilen kişi sorumlu olacak.
Zeytin ağaçlarının taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise ilgili sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca izin verilebilmesi için iznin öncesinde aralarında biyolog ve ziraat mühendisinin de bulunduğu uzman kişilerden alınan görüşler doğrultusunda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca belirlenecek alanda dikim normlarına uygun, faaliyet yürütülecek alan ile eşdeğer büyüklükte izin verilecek.
Maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik verilmek suretiyle zeytin sahası tesis edilmesi zorunlu olacak. Bu düzenleme kapsamında zeytinlik olarak kayıtlı alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlarda madencilik faaliyeti yürütülen her yıl için, bu sahaların rehabilitasyon çalışmalarını temin etmek üzere ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca tahsilat yapılacak. Bu sahalar madencilik faaliyetlerinin öncesinde sahada bulunan zeytin ağacı sayısı ile aynı sayıda zeytin ağacı dikilerek rehabilite edilecek.
Zeytin ağaçlarının taşınması ile zeytin sahası tesis edilmesine ilişkin usul ve esaslar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca belirlenecek. Yeni tesis edilecek zeytin bahçeleri ile taşınacak zeytin ağaçları için Hazine taşınmazlarına ihtiyaç duyulması halinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca uygun görülenler, zeytinliği kamulaştırılan taşınmaz maliklerinden talep edenlere rayiç bedel üzerinden 10 yıl süreyle doğrudan kiraya verilebilecek.
"İŞLETME RUHSAT BEDELLERİ" İLE DEVLET HAKKINA YÖNELİK TABLOLARDA DEĞİŞİKLİĞE GİDİLİYOR
Çevre ile uyum teminatı, teminat mektubu olarak verilmiş ruhsatlarda düzenlemenin yürürlük tarihinden itibaren herhangi bir bildirim yapılmaksızın bir yıl içerisinde teminat mektuplarındaki kayıtlı tutar kadar bedelin rehabilitasyon bedeli hesabına nakden yatırılması zorunlu olacak. Aksi takdirde teminat mektupları nakde çevrilerek rehabilitasyon bedeli hesabına aktarılacak. Karşılığı nakden ödenen ruhsatlara ait teminat mektupları ruhsat sahiplerine iade edilecek.
Çevre ile uyum teminatı ödenmeyen ruhsatlara ilişkin talepler, teminatlar nakden yatırılana kadar değerlendirilmeye alınmayacak.
Düzenlemenin yürürlük tarihinden önce tahsil edilen ve düzenleme kapsamında tahsil edilecek çevre ile uyum bedeli ve nakdi çevre ile uyum teminatları rehabilitasyon bedeli hesabına aktarılacak.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte olan ruhsatların çevre ile uyum ve ruhsat bedellerinin hesaplanmasında ve tahsilinde, düzenlemenin yürürlük tarihinden önceki ilgili hükümler 1 Ocak 2026'ya kadar uygulanacak.
Aynı kanundaki "İşletme Ruhsat Bedelleri" ile devlet hakkına yönelik tablolarda değişikliğe gidiliyor. Bu kapsamda işletme ruhsat bedellerinin rehabilitasyon çalışmaları için kullanılan yüzde 30'luk kısmında indirim yapılması ve ruhsat bedeli kadar ayrıca rehabilitasyon bedeli tahsil edilmesi yönünde düzenleme yapılacak.
Ons fiyatı 2101 dolar ve üzeri fiyatlar için "devlet hakkı" artırılacak. Devlet hakkına yönelik tablolarda yer alan metalik madenlerle ilgili oranlarda güncellemeler yapılarak devlet hakkı kayıplarının önüne geçilecek. Krom madeni, Maden Kanunu'na ekli 3 sayılı tablodan çıkarılarak genel hükümlere tabi hale getirilecek.
Bu hükme yönelik Komisyonda kabul edilen önergeyle devlet hakkına ilişkin uygulamada meydana gelebilecek tereddütlerin giderilmesi amaçlanıyor. Buna göre, devlet hakkının oluştuğu döneme ait Londra Borsası ortalama değeri, devlet hakkının oluştuğu döneme ait Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ortalama döviz kuru ve borsada işlem görmeyen madenler için Bakanlıkça açıklanan fiyatlar esas alınacak.
YENİLENEBİLİR ENERJİYE YÖNELİK DÜZENLEMELER
Mera Kanunu'ndaki düzenlemeyle meraların, Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun kapsamında ilan edilen yenilenebilir enerji kaynak alanları için ihtiyaç duyulan yerlerde tahsis amacı değiştirilebilecek.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'un 8. maddesinin başlığı "Arazi ihtiyacına ve diğer izin süreçlerine ilişkin uygulamalar" şeklinde değiştirilecek.
Kanun'daki değişiklikle yenilenebilir kaynaklı enerji yatırımlarını desteklemek amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine yönelik uygulanan izin, kira ve irtifak işlemlerindeki yüzde 85 indirimin süresi işletmeye girecek tesisler için 31 Aralık 2025'ten 31 Aralık 2030'a kadar 5 yıl süreyle uzatılacak. Bu çerçevede 31 Aralık 2030'a kadar işletmeye girecek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin izin, kira ve irtifak işlemlerinde yüzde 85 indirim uygulanacak.
Orman vasıflı taşınmazlarda rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulabilmesine ilişkin izin süreçlerinde düzenlemelere gidilecek.
Bu kapsamda ön lisans belgesine istinaden, süre uzatımları dahil olmak üzere ön lisans süresi kadar izin verilebilecek. Üretim lisansı aşamasına geçilememesi halinde bu izin, ön lisans süresi sonunda resen sona erecek. Üretim lisansı aşamasına geçildiğinin EPDK tarafından ilgili idareye bildirilmesi durumunda ön lisansa dayalı izin, üretim lisansı süresi sonuna kadar uzatılacak.
Proje ve etüt aşamasındaki ölçüm ve sondaj faaliyetleri için ilgili projenin ön lisans veya üretim lisansı alması şartı aranmaksızın izin verilebilecek. Ancak ön lisans kapsamında izin verilen bir saha içerisinde, izne konu projeye yönelik yapılan ölçüm ve sondaj faaliyetleri için ayrıca izin aranmayacak.
Orman vasıflı taşınmazlarda rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulabilmesine yönelik izin başvuruları, başvuru tarihinden itibaren azami 60 gün içerisinde sonuçlandırılacak.
Rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerine ilişkin proje tanıtım dosyası veya çevresel etki değerlendirmesi raporu hazırlanması süreçlerinde, rüzgar projelerinin ana kuş göç yolları üzerinde, güneş projelerinin ise ana kuş göç yolları üzerindeki darboğazlarda olması halinde ornitolojik gözlem yapılması zorunlu olacak. Diğer alanlardaki rüzgar ve güneş projeleri için ornitolojik gözlem yapılması gerekmeyecek ancak bu projeler için yatırımcı, ilgili idare tarafından talep edilen tedbirleri almakla yükümlü olacak.
İMAR VE RUHSAT İŞLEMLERİ
İmar Kanunu'ndaki "istisnalar" saklı kalmak şartıyla ön lisans veya üretim lisansı bulunan rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinin imar planları, parselasyon planları ve bunların değişiklikleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca da onaylanabilecek.
Bakanlıkça onaylanan imar planları ve parselasyon planları, onay tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek. Onaylı planlar, Bakanlığın internet sitesinde 15 gün süreyle ilan edilecek, itiraz olmaması halinde ilan süresinin sonunda kesinleşecek.
Ön lisans veya üretim lisansı bulunan rüzgar veya güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerinde yer alan yapı ve müştemilata ilişkin yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı Bakanlıkça da düzenlenebilecek.
Ruhsata aykırılığı tespit edilenler için İmar Kanunu'nun ilgili maddeleri çerçevesinde yapılacak işlemler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca tesis edilecek. Yapılara ilişkin yıkım kararı alınması halinde Bakanlığın bildirimi üzerine, ilgisine göre büyükşehir belediyesi, belediye veya il özel idaresi tarafından yıkım işlemi gerçekleştirilecek.
Ön lisans veya üretim lisansı bulunan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerine ilişkin yapı ruhsatı başvurularında, acele kamulaştırma kararına istinaden mahkemece verilen taşınmaza el koyma kararı ruhsat alma şartları içerisinde değerlendirilecek belge sayılacak.
İmar ve ruhsatla ilgili düzenlemelerin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenecek.
İNDİRİM SÜRELERİ UZATILACAK
Elektrik Piyasası Kanunu'ndaki değişiklikle enerji ithalatının azaltılması, cari açığın düşürülmesi ve enerji arz güvenliğinin tahkimi açısından yerli kaynakların enerji üretiminde kullanımının desteklenerek kapasite kullanım oranlarının yükseltilmesi ve yerli kaynaklara dayalı üretimin artırılması için izin, kira ve irtifak işlemlerinde uygulanan indirimlerin süresi 5 yıl daha uzatılacak.
Bu kapsamda 31 Aralık 2030'a kadar işletmeye girecek elektrik üretim tesislerinden lisans tarihinden itibaren 15 yıl boyunca izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde 85 indirim uygulanacak.
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ön lisans veya üretim lisansı bulunan üretim tesisleri için gerekli özel mülkiyete konu taşınmazların temini amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından 31 Aralık 2030'a kadar Kamulaştırma Kanunu kapsamında "acele kamulaştırma" kararı alınabilecek. Bu süre Cumhurbaşkanı tarafından bir defaya mahsus olmak üzere 5 yıl süreyle uzatılabilecek.
Yapı ruhsatı ve/veya yapı kullanma izin belgesi olmadan tesis edilerek 31 Aralık 2024'ten önce kısmen veya tamamen işletmeye girmiş lisanslı elektrik üretim tesisleri ve bunların zorunlu altyapı unsurları için imar planlarına işlenmiş bulunmak ve üretim lisansı sahibi tüzel kişilerce bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde müracaat edilmek şartıyla statik bakımdan uygun olduğuna dair inşaat mühendislerince hazırlanacak rapor ve fenni mesuliyetin ilgili mühendislerce üstlenildiğine dair belge sunulması durumunda Bakanlıkça bedeli mukabilinde Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi düzenlenecek.
Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi, elektrik üretim tesisi ve elektrik üretiminin zorunlu altyapı unsurları kapsamındaki tüm yapılar için tek belge olarak düzenlenecek ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatı yerine de geçecek.
Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi bedeli olarak ilgili tesis türü için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen güncel birim yatırım tutarı ile hesaplanan toplam yatırım tutarının binde 1'i genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Bakanlıkça tahsil edilecek.
Elektrik üretim tesisleri için bu düzenlemelerin yürürlük tarihinden önce İmar Kanunu uyarınca alınmış idari yaptırım kararları, yıkım kararları ve idari para cezaları uygulanmayacak. Yapılmış itirazlar veya açılmış davalar hakkında resen karar verilmesine yer olmadığına karar verilecek, yargılama ve takip giderleri taraflar üzerinde bırakılacak ve vekalet ücretine hükmedilmeyecek. Bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş tutarlar iade edilmeyecek.
REKOR SÜRELİ KOMİSYON TOPLANTISI
Kanun teklifinin komisyondaki görüşmeleri yaklaşık 26 saat sürdü. Gerginliklerle başlayan toplantı, 28. Dönem 3. Yasama Yılı'nın en uzun süreli komisyon toplantısı olarak kayıtlara geçti.
Bazı milletvekilleri, bu şekilde uzun çalışma süresinin sağlıklı olmadığı yönünde eleştirilerde bulundu.
