Erkekler yok mu oluyor? Bilim insanlarından çarpıcı uyarı: Erkekliği belirleyen Y kromozomu milyonlarca yıl içinde yok olabilir
Erkek cinsiyetini belirleyen Y kromozomunun geleceğine dair tartışmalar yeniden alevlendi. Evrim biyoloğu Jenny Graves’in “Y kromozomu genlerinin büyük bölümünü kaybetti ve aynı hızla devam ederse milyonlarca yıl içinde yok olabilir” açıklaması bilim dünyasında ses getirdi. Ancak MIT’den araştırmacılar, Y kromozomunun sanıldığı kadar zayıf olmadığını savunarak farklı bir tablo çiziyor.
Y kromozomu gen kaybı tartışması yeniden gündemde
İnsanlarda bebeğin cinsiyetini belirleyen mekanizma, sperm hücresinin taşıdığı X veya Y kromozomuna dayanıyor. Y taşıyan sperm erkek, X taşıyan sperm ise kız bebek gelişimini sağlıyor.
Evrimsel biyolog Jenny Graves, Y kromozomunun atalarından gelen genlerinin yüzde 97’sini kaybettiğini ve bu kaybın uzun evrimsel süreçte devam ettiğini ifade ederek, “Bu gidişat sürerse erkeklik kromozomu ileride işlevini yitirebilir” uyarısında bulundu.
“İnsanlarda sistem halen stabil olabilir”
Konuyla ilgili bilim dünyasında farklı görüşler bulunuyor. MIT’den genetikçi Jenn Hughes ve ekibi, Y kromozomunun özellikle primatlarda uzun süredir stabil olduğunu savunuyor. Hughes’e göre Y kromozomu düşündüğümüz kadar kırılgan değil ve yok olma senaryosu abartılı olabilir.
Diğer türlerde Y kromozomu ortadan kayboldu
Bazı kemirgen ve memeli türlerinde Y kromozomunun tamamen yok olduğu biliniyor. Bu türlerde cinsiyet belirleme görevi başka genetik mekanizmalara devredilmiş durumda. Uzmanlar, bu örneklerin insan evrimi için önemli karşılaştırma imkânı sunduğunu belirtiyor.
Gen kaybı sabit ilerlemiyor
Araştırmalar, Y kromozomundaki gen kaybının doğrusal ilerlemediğini; duraklamalar, sıçramalar ve uzun stabil dönemlerle seyrettiğini gösteriyor. Bu nedenle bilim insanları, kesin bir sonuca varmak için daha geniş kapsamlı, uzun vadeli genetik çalışmalara ihtiyaç olduğunu vurguluyor.
Tartışma yıllar boyunca sürecek gibi görünüyor
Uzmanlara göre Y kromozomunun geleceği hakkında “net bir sona” işaret eden kanıt yok. Bazı bilim insanları yok oluş senaryosunu gündeme getirirken, bazıları ise kromozomun sandığımızdan daha dirençli olduğuna inanıyor.
Görüş ayrılığı nedeniyle tartışmanın önümüzdeki yıllarda da bilim dünyasının gündeminde kalması bekleniyor.
