Bakan Bolat: "Fahiş fiyata ve stokçuluğa karşı affımız yok"
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, "Fahiş fiyat ya da stokçuluk yapmak isteyenlere karşı affımız yok. Bu konuda 81 ilimizde bu yıl 11 ayda 522 bin 219 işletme denetlendi, 35 milyondan fazla ürün denetlendi" dedi.Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 2026 Merkezi Yönetim Bütçe ve 2024 Kesin Hesap Kanun Teklifi görüşmelerine katıldı ve Bakanlığı’na ilişkin milletvekillerine sunum yaptı. Bolat, IMF'nin son tahminlerine göre de 2025 yılında dünya büyümesi yüzde 3.2 olarak beklendiğini belirterek, "Bu tarihsel ortalama olan yüzde 3.9 oldukça altında ve 2026 yılı içinde benzeri bir tahmin. Bu şartlar altında Türkiye ekonomisini güçlü, istikrarlı ve dengeli bir şekilde performans göstermesi kayda değerdir. Özellikle Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğindeki son 22 yılda reel olarak yılda yüzde 5.4 reel büyüme gösteren ekonomimiz, milli geliri bir trilyon 538 milyar dolara yükseltmeyi başarmıştır. Bu tam altı kata yakın bir büyüme demektir reel olarak ve dolar bazında aynı şekilde kişi başına milli gelirde yaklaşık 5 katından fazla bir artışla 3 bin 608 dolardan 17 bin 788 dolara yükselmiştir. Ve orta vadeli program hedeflerin üzerinde bir performanstır. Bu şunu göstermektedir. Avrupa Birliği ortalaması 2002’de kişi başına milli gelir yüzken Türkiye 38 idi. Şimdi 2024 yılı itibariyle Türkiye 70 rakamına yükseldi. OECD'de de OECD ortalaması 100 Türkiye 2002’de 33 iken şimdi 67 rakamına yükselmiştir. Benzer bir şekilde istihdamda da aynı performansı görmekteyiz ve yaklaşık 19.5 milyon kişiyle aldığımız toplam istihdam rakamını en son Ekim ayı itibariyle 32 milyon 780 bine ulaştırmış durumdayız" ifadelerini kullandı.
“İthalatta yerli üretimi korumaya devam ediyoruz”
Mal ihracatına değinen Bolat, "Mal ihracatımız bu yıl Kasım itibariyle yüzde 3 artışla 270,6 milyar dolara yükselmiştir. Bu 36 milyar dolardan geldiğimiz seviye olarak tam 7.5 kat bir artışı temsil etmektedir. Ve 2026 yılında inşallah mal ihracatımızı 280 milyar doların doların üzerine çıkarmayı hedefliyoruz. Aslında dünyada ticaret korumacılığı ve gümrük vergisi savaşları bu yıl bu kadar çetin geçmeseydi gelecek yıl için tahminlerimiz daha da iyi olabilecekti. Ancak biz her ay ihracatımızı kumbarada biriktirir gibi yükseltme çabası içindeyiz. Bu yıl 11 ayın 9’unda mal ihracatımız artış gösterdi reel olarak. Aynı şekilde Türkiye'nin otomotiv ihracatı 41 kere maşallah dedirtecek şekilde 41 milyar dolara yükselecek yıl sonu itibarıyla. Makine ihracatımız 28 milyar dolara yükselecek. Gıda ve tarım ihracatımız da geçen yıl 32,5 milyar dolardık, bu sene de ona yakın bir rakamı geleceğiz. Tekstil, giyimde de geçen yıl 32 milyar dolarlık toplam ihracatımız vardı ve dünyada 7'nci, Avrupa Birliğinde de 3'üncü en yüksek tedarikçi ülke konumunda bulunmaktayız. Değerli milletvekilleri, orta yüksek ve yüksek teknolojili ihracatımızın payı da yüzde 43'ü aşmış bulunmaktadır. Bu rakam 2002'de yüzde 30 idi, yüzde 43'ün karşılığı 116 buçuk milyar dolarlık orta yüksek ve yüksek teknolojili ürünler ihraç edebilmekteyiz ve savunma sanayisinde 2002'de 240 milyon dolardan aldığımız ihracatımızı bu yıl inşallah 8,5-9 milyar dolar bandına yükseltmek durumundayız. Kasım ayı, on bir aylık rakamlar da buna rahatça ulaşabileceğimizi göstermektedir" şeklinde konuştu.
Eximbank sermayesi 7 kat arttı
Eximbank ile ilgili olarak Bakan Bolat, "İhracatçılarımız için kritik öneme sahip finansman kanalımız olan Türk Eximbank'ın sermayesini de bu iki buçuk yıl içinde 13,8 milyar liradan 88,4 milyar liraya yükselttik, yaklaşık 7 katı bir artış oldu. Çünkü Eximbank'ın ihracat reeskont kredileri yaklaşık piyasa maliyetlerinin yarısı nispetinde ve ihracatçı için çok önemli bir maliyet avantajı getiren bir kaynaktır. Bu yıl inşallah 52 milyar doları Eximbank desteklerinde aşacağız. Ayrıca Eximbank alıcı kredilerini devreye almak için yeni bir destek modeli yürürlüğe aldı. Bunun yanında, İhracatı Geliştirme Şirketiyle ihracatçılarımıza 191 milyar liralık kefalet sağladık ve Türk Ticaret Bankasını devreye alarak bu yıl 75 milyar liralık ihracat reeskont kredisi onlara da sağlamış olduk. Bu yıl toplam 77 somut tedbirden oluşan İhracat Eylem Planı'nı bütünüyle uyguladık, Yeşil Dönüşüm'e uyum konusunda danışmanlık ve eğitim giderlerine destek anlamında 'Sorumluluk' başlığıyla bir program ortaya koyduk, E-Kolay İhracat Platformu'yla ihracatçılarımız için her an bir tık kadar yakınız ve danışmanlık hizmeti sağlıyoruz, uzak ülkelere ihracat stratejisi ve İslam İş Birliği Teşkilatı ülkelerine ihracatı geliştirme programlarımız devam ediyor. Diğer taraftan, 19 serbest bölgemizde geçen yıl 12 milyar dolarlık ihracat yaptık ve bu ihracatın içinde özellikle teknolojik ürünlerin payı yüzde 75'e ulaşmaktadır. Bu yıl da ilk on bir ayda 11,3 milyar dolar seviyesine ulaştı" ifadelerini kullandı.
Bakan Bolat, "İthalat konusunda da mal ithalatımız Kasım itibarıyla yıllıklandırılmış olarak 361,9 milyar dolar seviyesindedir. Kasım ayı itibarıyla ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 74,8'dir ve yıllıklandırılmış dış ticaret açığı da 91 milyar dolar seviyesinde bulunmaktadır. İthalat konusunda özellikle yerli ve millî üretimi korumak amacıyla ve de haksız ve uluslararası kurallara da uymayan ithalat uygulamalarına karşı savunma araçları noktasında en çok kararlar alan ülkelerin başında geliyoruz. Damping ve sübvansiyonlu ithalatı önlemede 4'üncü, korunma önlemlerinde 3'üncü sıradayız. 142 ürün grubunda antidamping vergilerimiz var, 118 ürün grubunda da antidamping ve sübvansiyon vergilerimizi destekleyen önlemlerimiz var. Bunun yanında da 4 bin 537 ürün grubunda Dünya Ticaret Örgütü kapsamında taahhüt edilen gümrük vergilerimizin üzerinde ilave gümrük vergileri uygulamaktayız" diye konuştu.
Gümrük Birliği modernizasyonu konusunda çalıştıklarını belirten Bolat, "Bu noktada, Avrupa Birliği Komisyonu da bizim tutumumuza benzer bir tutum belirleyerek Türkiyeli gümrük birliğinin modernleştirilmesi, güncellenmesi çalışmaları için Avrupa Birliği Konseyine tavsiye raporu yazdı. Ancak henüz Avrupa Birliği Konseyi gümrük birliğini modernize etme müzakerelerinin başlaması kararını alamadı. Amerika Birleşik Devletleri'yle, dünyanın 3,4 trilyon dolar ithalatıyla en büyük ticaret ülkesiyle ticaret hacmimizi her iki ülke liderlerinin ortaya koyduğu 100 milyar dolar seviyesine çıkarmaya yönelik yol haritası üzerinde muhataplarımızla birlikte ticaret müzakerelerini sürdürmeye devam ediyoruz. Rusya Federasyonu'yla ticari ilişkilerimizi güçlendirmek amacıyla Türkiye-Rusya Karma Ekonomik Komisyonunun 19'uncu Toplantısını haziran ayında Moskova'da yaptık ve yeni bir yol haritası için protokol imzaladık. Ukrayna'nın Yeniden İnşası Forumu'nda Türkiye olarak ev sahipliği yapıyoruz ve Ukraynalı yetkililer ile bizim müteahhitlik grupları arasında ve Türk iş insanları arasında toplantılara devam ediyoruz" şeklinde konuştu.
Suriye ile 8 gümrük kapısı faaliyette
Suriye konusunda Bolat, "Suriye'nin yeni dönemindeki temaslarımız kapsamında Türkiye-Suriye Ekonomi ve Ticaret Ortak Komitesi JETCO'yu kurduk, Suriye ile Türkiye arasında idari gelişim ve yönetişim alanında iş birliğine ilişkin mutabakat zaptını imzaladık, Türkiye-Suriye İş Konseyini kurduk ve Suriye'yle toplam 11 gümrük kapımızın 8'i faal olarak çalışmaktadır ve bu kapılarımızın hepsinde genişletme ve yenileme çalışmaları vardır. Siyasi durum elverdiği takdirde de Nusaybin ve Mürşitpınar Gümrük Kapıları noktasında da inşallah Türkiye ve Suriye olarak bunu açabiliriz. Ancak bu konu, tabii bir devlet kararıdır. Bu açıdan şunu da özellikle vurgulamak isterim ki gümrük kapısı açmak sadece bizim inisiyatifimizde olan bir şey değildir; karşı devletin de buna rıza göstermesi önemli ve gerekli altyapıları, yolları, tesisleri hazırlaması önemli. Bu yıl Suriye'yle ticaret hacmimiz de yüzde 50 artarak 3,2 milyar dolara yükselmiştir" diye konuştu.
İç ticaret 17 mevzuat düzenlemesi yürürlüğe koyduklarını aktaran Bolat, "Otomotiv sektöründe, emlak sektöründe, ikinci el satışlarda güvenli ödeme sistemlerini, elektronik ilan doğrulama sistemlerini yürürlüğe koyduk. Böylece her iki piyasada da oynaklıkları ya da ticarete aykırı uygulamaları kontrol altına aldık ve bu konularda yoğun bir denetim de yapmaktayız. Tüketicinin korunmasına yönelik mevzuat düzenlemelerinde doğrudan satışları hakkında yeni bir yönetmelikle düzenleme sağladık. Piramit yapıları ortadan kaldıran bu düzenlemelerin yanında. Fiyat Etiketi Yönetmeliği'nde önemli düzenleme yaptık ve daranın da mutlaka hesaplanması uygulamasını getirdik. Kafe, pastane, lokanta, restoran gibi işletmelerin fiyat düzenlemelerini, menü düzenlemelerini iş yeri önüne, masaların üstüne ve kare kod uygulamalarını zorunlu koymalarını sağladık. Denetlemeler noktasında da amacımız; biz, üreticinin, ticaret yapanın gelişmesini arzu ediyoruz ve ülke ekonomisini ancak böyle büyütürüz ancak fırsatçılık yapmak isteyen, fahiş fiyat ya da stokçuluk yapmak isteyenlere karşı da affımız yoktur. Bu konuda 81 ilimizde bu yıl 11 ayda 522 bin 219 işletme denetlendi, 35 milyondan fazla ürün denetlendi" dedi.
