Yaş, cinsiyet ve genetik faktörler, bazal metabolizmayı etkiliyor
Bazal metabolizma, vücudun temel hayati fonksiyonlarını sürdürebilmek için harcadığı enerji miktarını ifade ediyor. Bu enerji, kalp atışı, solunum, vücut sıcaklığının korunması ve hücresel düzeydeki yenilenme gibi süreçlerde kullanılıyor. Bazal metabolizma hızı (BMH), enerjinin belirli bir süre içindeki miktarını ölçüyor ve kişinin yaşamsal işlevlerini devam ettirebilmesi için gerekli olan minimum enerji miktarını belirliyor.
Bazal metabolizmayı etkileyen faktörler
Bazal metabolizma hızı, birçok farklı faktörden etkileniyor. Bunlar arasında, yaş, cinsiyet, genetik faktörler, fiziksel aktivite, hormonal düzeyler, vücut sıcaklığı ve yeme alışkanlıkları yer alıyor.
Yaşlandıkça, kas kütlesinin azalmasının metabolizmanın yavaşlamasına neden olduğunu ifade eden uzmanlar, "Erkekler, genellikle daha fazla kas kütlesine sahip oldukları için kadınlara kıyasla daha yüksek bir BMH'ye sahiptir. Metabolizma hızı kişiden kişiye değişebilir ve genetik faktörler bu konuda önemli bir rol oynar. Düzenli egzersiz yapan kişilerde kas kütlesi artar ve bu da metabolizmayı hızlandırır. Tiroid bezinin üretmiş olduğu hormonlar, metabolizma hızını etkileyebilir. Örneğin, hipotiroidizm (düşük tiroid hormonu seviyesi) metabolizmayı yavaşlatırken, hipertiroidizm (yüksek tiroid hormonu seviyesi) hızlandırır. Soğuk hava ve aşırı sıcak ortamlar da bazal metabolizmayı etkileyebilir" bilgileri veriyor.
Uzman Diyetisyen Şeyda Aydın Yaşar, doğru bir metabolizma hızı ölçümü için klinik cihazların kullanılması gerektiğine dikkati çekerek, şunları söyledi:
"Bazal metabolizma, hücrelerin yenilenmesi, vücut sıcaklığının düzenlenmesi, solunum, sindirim, kan dolaşımı gibi farkında olmadan gerçekleşen hayati işlevler için gereklidir. Örneğin, vücut sürekli çalışan bir fabrika gibidir ve bu fabrikanın temel işleyişi için gereken minimum enerji seviyesi bazal metabolizma hızı (BMH) ile belirlenir. BMH, kişinin cinsiyeti, yaşı, kilosu, sağlık durumu, hormon seviyeleri, genetik faktörler, çevre sıcaklığı gibi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. Diyet ve egzersiz programlamasında bu hızın tespit edilmesi büyük önem taşır.
Bazal metabolizma hızı, çeşitli matematiksel formüllerle tahmin edilebilse de en doğru sonuçlar klinik olarak kanıtlanmış metabolizma analiz cihazları ile elde edilir. Bu cihazlar, vücudun oksijen kullanım kapasitesini ölçerek bazal metabolizma hızını tespit eder. Düzenli egzersiz yapmak, yeterli protein tüketimi, su içmek, yeterli uyku, küçük ve sık öğünler tüketmek, bazal metabolizmayı artırmak için önem taşır.”
