Kassap: Engelsiz kentler istiyoruz

Bayram BULUT

Röportaj

ADANA (İLKHABER)- Dünya Sakatlar Derneği Genel Başkanı Halis Kassap, 2005 yılında çıkan Engelliler Yasası ile kentlerin engelliler için hazırlanacak ve erişilebilirlik ulaşılabilirlik sorunun çözülmesi gerektiğini belirtti. Kassap ancak 2022 yılına gelinmesine rağmen kentlerde erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sorunun çözülmediğini anlattı.

Engellilerin ülke genelinde olduğu gibi Adana’da da birçok konuda sorun yaşamaya devam ediyor. Bu sorunların başında engellilerin erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sorunu geliyor. 2005 yılında çıkan Engelliler Yasası ile kentlerin engelliler için hazırlanacak ve erişilebilirlik ulaşılabilirlik sorunu 2012 yılında tamamen bitmiş olacaktı. Ancak 2012 yılına gelindiğinde bu sorun çözüm bulmadı. Bir Milletvekili 2012 yılında TBMM’ye bir önerge vererek bu tarihin 5 yılda uzatılmasını sağladı.

 Bu kez erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sorununun 2017 yılına kadar tüm ülkede bulunan kentlerde tamamlanması ön görüldü. Yıl 2017 yılına geldiğinde ise bu tarih tekrar uzatıldı. Uzadıkça uzatılan tarih nedeniyle 2022 yılına gelinmesine rağmen birçok kentte erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik konusu bir arpa boyu yol ilerleyemedi. Ucu açık bırakılan erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik konusunun artık tamamlanmasını bekleyen engelliler, yetkilileri bu önemli soruna bir an önce çözüm bulunmasını ve kentlerin kendileri için engelsiz bir hale gelmesini istedi.

Konuyla ilgili Dünya Sakatlar Derneği Genel Başkanı, Engelli Hakları Federasyonu ve Engelliler Konfederasyonu Başkan Yardımcısı Halis Kassap sorularımızı yanıtladı. Engelliler için kentlerdeki erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik konusunun önemine vurgu yapan Kassap, 2005 yılında kentlerdeki erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik konusunun çözüme kavuşturulması ile ilgili yasa çıktığını ancak aradan geçen yıllara rağmen bazı şehirler hariç ülke genelinde birçok ilde sorunun çözülmediğini söyledi. 

Bazı kentlerin bu konuya duyarlı davrandıklarını anlatan Kassap, “2005 yılında çıkan Engelliler Yasası’nda 7 yıl içerisinde engelliler ile ilgili çalışmalar yapılacak 7 yılın sonunda kentte engeliler için olan erişilebilirlik, ulaşılabilirlik konusu sıfırlanacak denildi. 2012 yılı baz alındı. 2012 yılında Amasya Milletvekili bir önerge verdi bir 5 yıl daha ötelendi. 2017 yılından 2018’e 2019’a derken 2022 yılına girdik halen erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik Türkiye’de genelinde yüzde 50 anca tamamlanabildi. Bazı yerel yönetimler gerçekten bunu gerçekleştirdi. Bizim yerel yöneticilerimizin bunu görmesi lazım. Ankara’ya gitsinler, bir Kayseri’ye gitsinler, Eskişehir’e gitsinler görsünler nasıl çalışmalar var” dedi.

Adana’da engellilerin tüm sorunlarını konuştuğumuz Halis Kassap ile yaptığımız röportajı şimdi sizlerle paylaşıyoruz.

Sizi tanıyabilir miyiz?

2001 yılında dernekçiliğe başladım. Türkiye Sakatlar Derneği Adana Şube Başkanlığını yaptım. Akdeniz Bölge Başkanlığını yaptım. 2016 yılına kadar ben bu görevi sürdürdüm. 2016 yılında Dünya Sakatlar Derneğini kurduk. Dünya Sakatlar Derneği Adana’mızın merkezi Adana. Gaziantep’e şube açtık. İstanbul’a şube açtık. Adana’da şubemiz vardı.  Pandemiden dolayı da şubelerimizi kapatmak zorunda kaldık. Şimdi Dünya Sakatlar Derneği Genel Merkezi olarak çalışmalarımız devam ediyor. Ayrıca ben Engelli Hakları Federasyonu Başkan Yardımcılığı yapıyorum. Ankara’da bulunan Engelliler Konfederasyonu’nun Başkan Yardımcılığı görevini yapıyorum.

Çalışmalarınızı takip ediyoruz. Neler yaptığınızı okuyucularımız için biraz anlatabilir misiniz?

Engelli sorunlarıyla ilgili Türkiye genelinde çalışmalarımız devam ediyor. Yaptığımız çalışmaları yakinen takip ediyorsunuz görüyorsunuz. Kamuya hizmet için varız. Adana’da yaşayan engelliler içinde 2001 yılından beri çalışmalarım hızla devam ediyor. Engellileri dezavantajlı durumdan, avantajlı duruma nasıl getirebiliriz diye çalışmalar yapmaya devam ediyoruz.

Dezavantajlı insanlar kimler?

Bunu biz dört gruba ayırdık. Birinci gruba yaşlılarımızı yani anca ve teyzelerimizi koyduk. İkinci gruba hamile bayanları koyduk. Geleceğimiz olan sevgili çocuklarımızı koyduk. Dördüncü grup olan son gruba ise engellileri koyduk. Adana’da engelliye bakış maalesef iç açıcı değil. Adana Büyükşehir Belediyesinin şehir içerisinde engellilerin kullanabileceği hiçbir tuvalet yok. Şöyle ki acı olarak söylüyorum. Engelliler sabah evlerinden çıktıkları zaman evine gideceği saate kadar ne yapabilirim, nerede bir rahatlayabilirim diye düşünüyor. Şehir mobilyaları da engelliye göre dizayn yapılmamış. Toplu taşıma araçlarında engeliler belediye otobüsleri dışında diğer araçları kullanamıyor. Özel halk otobüsüne bir engellinin binme gibi bir şansı yok. Engelli sandalyesi olan arkadaşlarımızdan bahsediyorum. Büyükşehir Belediyesi’ne ait otobüslerde ise iki tekerlekli sandalyeli arkadaşımızı bir otobüse yasa gereği bindirmiyorlar. Bir tanesi binebiliyor.

Görme engelliler için sarı çizgilerin yerinden sökülmüş halde olmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Görme engelli arkadaşlarımız her gözü, hem ayağı, hem arabası olan bir beyaz baston değnekle geziyor. Şehrin içerisinde ki sarı çizgilere baktığımız zaman gezdim ben tespit ettim. Bazı yerlerde silinmiş, bazı yerlerde yok, bazı yerlerde gidip ya ağaca çarpıyor ya da duvara çarpıyor. Bunu yapan yetkililerin bu önemli konuya dikkat etmeleri gerekiyor.

Adana’da kaç engelli vatandaşımız var?

2009 yılında ciddi bir araştırma yaptım. 249 Bin engelli olduğunu tespit ettik. Adana il ve ilçeleri dahil. Aradan geçen yıllarda tahminimiz 300 bini geçmiştir. Resmi kurumların verileri 48 Bin 38 Bin engelli var diyor. Onlarda doğru söylüyor. Ama sosyal yardımdan faydalananların rakamları bunlar. Ama kayıtlı olmayan engellileri biz tespit ettik. Görme engelli kardeşlerimizin topluma daha iyi katılabilmesi için kaldırım ve geçitlerdeki sarı çizgileri Adana Büyükşehir Belediyemiz, ilçe belediyelerimiz bu durumu göz önüne alıp daha düzgün yaparlarsa engelliler adına seviniriz.

Yerel yöneticilerden talepleriniz nelerdir?

Seçilmişler yılda iki defa biz engellileri hatırlıyorlar. Bir 3 Aralık Dünya Engelliler Günü, birde 10-16 Mayıs Engelliler Haftası’nda bizi hatırlıyorlar. Bizde diyoruz ki bizi o tarihlerde hatırlamayın. Biz şunu söylüyoruz. Bizi günde bir saat düşünün. Biz engelliler olarak söz veriyoruz sizi 23 saat sizi düşünelim.

Seçim zamanlarda seçilmişler canım ciğerim diyorlar yanımıza geliyorlar, seçim bittikten sonra bizi görmemezlikten geliyorlar. Biz bu toplumun realitesiyiz, gerçeğiyiz. Bunu kulak arkası etmemeleri gerektiğini söylüyoruz. Görme engeliler veya ortopedik engellilerin kullanamadıklarını söyledim. Bir örnek vereceğim. Buna bir örnek vermek istiyorum. Bir gün ben Gaziantep’e gittim. Gaziantep’te engelli kardeşlerimiz toplu taşıma araçlarını özgürce kullanabiliyor mu? Kullanamıyor mu? Şeklinde bir kontrol yaptım. Gaziantep’in hafif raylı sistemi geldi. Kapısı bir açılınca üç tane basamak olduğunu gördüm. Engellinin binmesi, manuel sandalyeli bir engelinin binmesi mümkün değil. Kaldırıp bindirdik. Burada canlı yayın yaptım. Gördüğünüz gibi toplu taşıma aracını engelli kardeşimiz kullanamadı, yorum sizin dedim.

Bu görüntüden sonra Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin ile görüştüm. Konuyu kendisine ilettim. Engelliler adına Sayın Başkana teşekkür ediyorum. Yapmak görevi zaten ama başkana söylemezlerse nereden haberi olacak. 20 gün sonra basından izledim. 3 yeni vagon almışlar. Tekrar teşekkür ettim kendisine. Tenkit ve takdir haklarımızı herkese karşı dürüstçe kullanıyoruz. Kimseyi karalama, kimseyi aşağılama gibi bir şeyimiz yok, olamazda. Biz sadece insan gözüyle bakıyoruz. Gözü görmüyorsa gönül gönlümüzle bakıyoruz onlara. Ama biz bu toplumun realitesiysek, gerçeğiysek bizleri bu toplumda dışlanmamalarını söylüyoruz.   

Milli Eğitim Müdürlüğüyle çalışmalarınız vardı sanıyorum. Bu çalışmalarda neler yapıldı?

Biz halk eğitim projesi yaptık. Milli Eğitim Müdürlüğü’yle birlikte yaptık. Çok ciddi bir projeydi. Dünya Sakatlar Derneği olarak biz imza attık. Adana içerisindeki varoşlarda ve ilçelerde 38 okul tespit ettik. Engelli rampası ve engelli tuvaleti yaptık. Biz Milli Eğitimle birlikte bunu yaptık. Biz engelli sınıfı istemiyoruz, engelli parkı istemiyoruz. Engelsiz sınıf, engelsiz park istiyoruz. Bizim için ayrı bir sınıf park yapın demiyoruz. Herkes için yapılan alanları kullanmak istiyoruz. Bir ilkokuluna engelli sandalyesiyle gittim. İlk sınıfta çocuklarla kaynaştık, beraber okuduk. İlkokulu bitirdik liseye gittik. Ondan sonra oradaki çocuklar bize bir arkadaş olarak baktı. Bizim istediğimiz bu insanları birbirine rehabilite etmek, kaynaştırmaktır. Öteleştirmemek gerektiğini söylüyoruz. İnsanların bakış açısını doğru bulmuyorum.

Örneğin bir halk otobüsü engelli bir vatandaşı gördüğünde almıyorlar. Durmadan geçiyorlar. Bu konuyu kooperatif başkanlarına, belediyenin 153 servisine bildiriyoruz. Beleş biniyor diyenler var. Hayır beleş binmiyorlar. Sosyal Politikalar Bakanlığı her engelli ve 65 yaş üstündeki kişi için ayda Bin Lira para ödüyor otobüs başına. Belediye tıkır tıkır parasını alıyor. Beleş binmiyor kimse. Buda şoförlerin eğitim olayından kaynaklı. Eğitim olayı çok önemli eğitimi yok şoförün, kırsal kesimden gelmiş halk otobüsüne binmiş bakış açısında ki yorumu sizlere bırakıyoruz.

İsmet İnönü Caddesi’nde karşıdan karşıya geçebiliyor musunuz?

Ortopedik engelliyim. Ben kendimi engelli kabul etmiyorum. Sadece bir uzuvumun eksik olduğunu söylüyorum. Yıllarca futbol oynadım, spor yaptım, atletizmde koştum,  iyi yüzerim. Ben bile sağlıklı insanlardan daha rahat karşıya geçerim. Ama İsmet İnönü Parkı gibi çok fazla örnek yer ver bu konuda. Bir görme özürlü, bir engelli sandalyeli bir insan nasıl kullanacaklar. Siz nasıl geçiyorsanız, o insanların nasıl geçeceğini düşünün.  Bu tür yerlerde trafik ışıklarında sesli sistem olmalı. Yahut belirli zamanlarda nasıl okulların önünde görevliler var ise oralarda da görevliler olmalı. Bir engelli geçeceği zaman insanlar engellilere yardımcı olmalı.

Erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik konusu kentlerde bir türlü sağlanamadı. Bu konuyla ilgili yasa çıkartılmış ama süre uzatılmıştı. Şuanda durum nedir?

2005 yılında çıkan Engelliler Yasası’nda 7 yıl içerisinde engelliler ile ilgili çalışmalar yapılacak 7 yılın sonunda kentte engeliler için olan erişilebilirlik, ulaşılabilirlik konusu sıfırlanacak denildi. 2012 yılı baz alındı. 2012 yılında Amasya Milletvekili bir önerge verdi bir 5 yıl daha ötelendi. 2017 yılından 2018’e 2019’a derken 2022 yılına girdik halen erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik Türkiye’de genelinde yüzde 50 anca tamamlanabildi. Bazı yerel yönetimler gerçekten bunu gerçekleştirdi. Bizim yerel yöneticilerimizin bunu görmesi lazım. Ankara’ya gitsinler, bir Kayseri’ye gitsinler, Eskişehir’e gitsinler görsünler nasıl çalışmalar var. Engelliler Daire Başkanlığı Türkiye’de biri Mersin olmak üzere iki şehirde var.  Diğeri Gaziantep’te. Bizde Sağlık ve Sosyal Daire Başkanlığı adı altında bir birim var.

Adana’da erişilebilirlik ve ulaşılabilirlik sizce yüzde kaç oranında?

Adana’da bir oran bile veremeyiz. Engelli arkadaşlarımız kentimizde bir toplu taşıma aracını bile kullanamıyor.  Ülkelerin medeniyet seviyesi kaldırımlarla ters orantılıdır. Çarşıda geziyorsunuz. Engelli rampasının önüne sürücülerin araç park ettiğini görüyorsunuz. Bu nasıl bir zihniyet anlam veremiyorum. Bir bankanın bulunduğu noktada engelli arkadaşımız kaldırımı kullanacak. Ama adamın biri gelip bu kaldırıma arabasını park etmiş. Bende gördüm ve trafiği aradım. Adam geldi. Öğretmenmiş kendisi. ‘Aramayın’ dedi. Ben eğer bugün bu adamı aramasam, yarın başkaları da bunu yapar. Trafik polisi geldi cezayı yazdı.  Evin girişini kapatırsan insanlar nasıl çıksın evden. Burası da öyle.

Yürüyen merdivenlere sizce ihtiyaç var mı?

Yürüyen merdivenlerin  yapılması planlanan bir alan var alt derneğimizin bulunduğu alt geçidimizde. Ancak aradan uzun yıllar geçmesine rağmen hala yürüyen merdiven yaptırılmadı. Dönemin Belediye Başkanı Aytaç Durak, Vekil olarak bir döneme yakın görev yapan Zihni Aldırmaz, Geçen dönem belediye başkanı olan Hüseyin Sözlü ve şimdi ise Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar dönemindeyiz. 3 Başkan döneminde yürüyen merdiven yapılmadı. Biz Zeydan Başkan’dan bu yürüyen merdiveni yapmasını bekliyoruz.