Mesleğini bırakıp, tropikal meyve fidanı üretmeye başladı

Bayram BULUT

Röportaj

ADANA (İLKHABER)-Adanalı fidan üreticisi Mutlu Karahan öğrencilik yıllarında, öğrenci evinde görüp tadına baktığı avokado hayatında bir referans noktası oldu. Elektronik öğretmeni olan ve işini bırakarak çiftçiliğe dönen Mutlu Karahan, 4 yıl önce oluşturduğu bahçede yıllık 100 bin sertifikalı avokado fidanı yetiştiriyor.

Adana’nın Yumurtalık İlçesi Deveciuşağı Mahallesi’nde tropikal meyve fidanı yetiştiren ve kurduğu bahçe ile ilçelerinde yetişen ürünlerin araştıran Mutlu Karahan, aslında bir elektronik öğretmeni. 2001 yılındaydı Ankara'da öğrenciyken, kardeşiyle aynı fakültede okuyordu. Kendisi elektronik öğretmenliğinde, kardeşi ise bilgisayar öğretmenliğinde okuyordu. Kardeşinin Mersinli olan ev arkadaşının babası Mersin’den bir kasa meyve gönderdi. Ancak Karahan ve kardeşi bu meyvenin ne olduğunu bilmiyorlardı. Tanımadıkları meyvenin ne olduğunu kardeşinin ev arkadaşına sorduklarında, meyvenin isminin ‘Avokado’ olduğunu öğrendiler.

İlk kez gördükleri bu meyvenin hala nasıl bir meyve olduğunu anlamaya ve nasıl yenileceğini öğrenmeye çalışan Karahan, kardeşinin ev arkadaşının meyveyi keserek kendilerine ikram etti. Daha sonralarda ise bu arkadaşlarının babasının avokado bahçesini ziyaret eden Mutlu Karahan’ın kafasında bu meyve ile ilgili bir fikir oluştu. Ancak öğrenci olduğu için fikrini bir kenara bırakıp önce okulunu bitirdi. Ardından Ankara'da otomasyon şirketi kurarak iş yaşamına adım attı. Ancak Mutlu Karahan’ın kafasında olan avokado ile ilgili fikir hala dolaşıyordu. 10 yıl kadar kendiişleri uğraştı. Ardından ise 2017 yılında kafasında ki fikri hayata geçirmek için Yumurtalık’ta bulunan köyüne sonradan mahalle statüsü kazanan Deveciuşağı Mahallesi’ne geri döndü.

Burada da kafasında ki fikri hayata geçirmek isterken ailesi ve birçok kişinin olumsuz tepkileri ile karşılaştı. Mesleğini bırakıp köyüne geri dönmesinin yanlış olduğunu savunanlar oldu. Tropikal meyvelerin yerine normal tarım yapması için baskı yapanlarda oldu. Mutlu Karahan ancak hayallerinden vazgeçmedi. Kafasında tasarladığı işi hayata geçirmek için var gücüyle çalışmalarına devam etti.

Genç Çiftçi Projesi’ne başvuran Mutlu Karahan, Yumurtalık Tarım İlçe Müdürlüğü’nden destek almaya hak kazandı. Tarım İlçe Müdürü Faruk Ayyıldız’ın da desteğiyle bölgeye değer katacağını düşündüğü avokadoya yatırım yapma kararı alan Mutlu Karahan, 2015 yılında fidan çalışmalarına başladı. Fidanları üreten Mutlu Karahan, 2017 yılında ise kendi bahçelerini kurarak bu fidanların Yumurtalık İlçele’rinde yetişip yetişmeyeceği yönünde çalışmalar yürüttü. Başarılı çalışmalarının ardından Karahan, 2018 yılından itibaren ticari olarak avokado fidanı yetiştirmeye başladı. Yaptığı başarılı çalışmalar ile Karahan, kendisine inanmayarak karşı duranlara karşıda büyük bir başarı sergilemiş oldu.  Mutlu Karahan, 4 yıl önce oluşturduğu bahçede yıllık 100 bin sertifikalı avokado fidanı yetiştiriyor. Bölgenin tanıtımına ciddi katkı koyan ve ilçelerinin tropikal meyvelerle anılmasında emeği olan Karahan, tropikal meyvelerle ilçenin hem ekonomik açıdan, hem de tanıtımı açısından önemli bir noktaya geleceğini düşünüyor.

4 yıl önce memleketine dönerek babasından kalan 17 dönümlük arazide kısıtlı imkanlarla avokado yetiştirmeye başlayan Karahan’ın konuğu olduk. Yumurtalık Tarım İlçe Müdürü Faruk Ayyıldız’ın da hazır bulunduğu alanda yetişen ürünleri tek tek inceledik.  Onlarca çeşit avokado, mango ve passiflora bitkilerini gen havuzu olarak kullandığı bahçesinde yetiştiren Mutlu Karahan, tüm bu ürünlerin ilçelerinde yetişip yetişmeyeceğini böylece tespit ediyor. Ektiği 17 dönümlük arazide ki ağaçları tek tek tanıyan ve hangi cins olduğunu bilen Mutlu Karahan ile yaptığımız röportajı şimdi sizlerle paylaşıyoruz.

Sizi tanıyabilir miyiz?

Ben Mutlu Karahan. Deveciuşağı Köyünde avokado fidanı yetiştiriyoruz. Bu işe başlangıcımız genç çiftçi projesi ile oldu. İlçe Tarım Müdürümüz Faruk Ayyıldız Bey'in desteğiyle ilk girizgahı yaptık. Ardından işlerin yönünü değiştirerek bu bölgeye çok şey katacağını düşündüğümüz avokadoya yatırım yapma kararı aldık.

Ne zamandan beri fidan üretimi yapıyorsunuz?

 2015 yılından beri fidan çalışmaları yapıyorduk. 2017 yılında kendi bahçemizi kurduk. Sonrasında da 2018 yılında da ticari olarak avokado fidanı yetiştirmeye başladık. 15'e yakın avokado çeşidimiz var. Bunların hangilerinin bizim bölgeye uyumlu olduğunu izlemek için bir bahçe kurduk. Gen havuzu diyebileceğimiz şu anda bir bahçemiz var. Sadece avokado değil, avokadonun yanında ona yakın tropikal meyve denemeleri yapıyoruz. Bölgeye kazandırmaya çalışıyoruz.

Tropikal meyve denemeleri yapıyoruz dediniz. Bunlar hangi meyveler?

Avokado var, mango var. Bu ikisinden meyve de aldık guava çeşitleri var. Meyve aldığımız passiflora bitkimiz var. Onun dışında çilek guava, armut guava, jackfruit denememiz var. Makademya fındığı gibi tropikallerin bir kısmının uygunluğunu deniyoruz. Bir kısmından da sonuç aldık. Bunların bu bölgeye kazandırmaya çalışıyoruz.

Ürettiğiniz fidanlar konusunda bilgi alabilir miyiz?

Fidancılık konusunda kendimize göre referans noktaları belirledik. Başarı ölçüsü sayılacak referansları belirledik. Bunları gerçekleştiriyoruz. İlçe Tarım Müdürlüğü ile senkronize olarak da eksiklerimizi gideriyoruz. Bunları sağladıkça ticari olarak ürünümüzün değeri de artıyor. Buradan Muğla'ya kadar fidan gönderiyoruz. Avokadonun başkenti Antalya'ya fidan gönderiyoruz. Gazipaşa Alanya'ya buradan fidan gönderdik, göndermeye devam ediyoruz. Hatta oradaki fidancı arkadaşlara bazen fason üretimde yapabiliyoruz. Fidan kalitemiz oldukça iyi. Türkiye'deki avokado fidancılığı konusunda iddialı olduğumuzu söyleyebiliriz. Nitelik olarak da, nicelik olarak da sayımızı zaman içerisinde arttırmaya çalışıyoruz.

Üretim kapasiteniz var mı? Rakam verebilir misiniz?

Geçen sene yaklaşık 20 bindi kapasitemiz, bu sene kiraladığımız seramızla birlikte kapasitemizi 100 bine çıkarttık. Bu bölge avokadodan çok fazla para kazanacak kanaatindeyiz. Çünkü Yumurtalık kara taş arasında mikro klima etkisi var. Bunu da biz değerlendirmeye çalışıyoruz. Hem bahçelerin, hem fidanların gelişimlerini de  izliyoruz. Yumurtalık İlçe Tarım Müdürümüz Faruk Bey bizim ile ilgileniyor. Hava sıcaklığı bir gün -6, -7'ye kadar düştü. Ertesi gün müdürümüz Faruk Bey buradaydı. Bitkileri tek tek gözlemledi. Sonucunda da bu bitkilerin bu bölge için uygun olduğu kanaatine vardı. ‘Bundan sonra biz de ilçe tarım müdürlüğü olarak tavsiye edeceğiz’ dedi. Ondan sonra bu bitkilerin bu bölgede öne açıldı tabiri caizse patladı gitti. Bu şekilde bahçe kurulumları var. Narenciye bahçelerinin yanı sıra birçok avokado bahçesi de kuruluyor. Sadece Ayas’ta avokado ekim alanı bin dönümü geçti.

Tropikal meyveler ve üreticilik sizin aklınıza nasıl geldi?

2001 yılında Ankara'da öğrenciydik. Kardeşimle aynı fakültede okuyorduk. Ben elektronik öğretmenliğinde, kardeşim bilgisayar öğretmenliğinde okuyordu. Kardeşimin ev arkadaşının babası Mersin'den bize bir kasa meyve gönderdi. Bu meyvenin ne olduğunu sorduk. Avokado olduğunu söylediler. Nasıl yenileceğini sorduk öğretti arkadaş. İlk orada tatmış olduk ve avokado ile ilk kez orada tanışmış olduk. Sonrasında babasının bahçesini ziyaret ettik. Ondan sonra kafamızda bu fikir oluştu. Geçmişe dönük köy kalkındırma klasörü diye bir dosyamız var. Bu klasöre yazmışız 2006 yılında Deveciuşağı Köyüne bir avokado bahçesi kuracağız diye. O zaman kuramadık. Şirket kurduğumuz için elektronik üzerine ısıtma soğutma havalandırma üzerine 10 yıl kadar bir çalışma yaptık. 2017 yılında bahçemizi kurmak nasip oldu. Avokado ile tanışıklığımız bir tesadüf olmuş oldu.

Gördüğümüz kadarıyla birçok çeşidi gen havuzu diye tabir ettiğin bahçenizde denediniz. Peki nasıl bir sonuç aldınız?

Bu bölgedeki denemelerimizde de çok iyi sonuçlar almaya başladık. Avokado çeşitleri var. Öncelikle avokadonun ana çeşitlerini sayayım dük var, topa topa var, zutano var. Zutano ticari çeşitlerinin arasında anaç olarak kullanılabilen bir çeşit. Onun dışında hass çeşitleri var. Pinkerton, ettinger, cilifton, fuerte,hass bacon, bunların dışında bunların dışında nabal çeşidi var. Kokteyl avokadosu var. Küba çeşidi var. Bu çeşitler bizde mevcut.

Passiflora bitkisini yetiştiriyoruz dediniz. Nedir bu passiflora. Ne işe yarar. Nasıl bir bitkidir?

Passiflora bitkimiz var bu aslında asmagillerden geliyor. 2018 yılından beri buna ekiyoruz. Meyve de almaya başladık. Yumurtalık İlçesine bu bitki çok iyi adapte oldu. Eksili derecelere rağmen burada bu bitkimiz ayakta kaldı. Soğuğa adapte olan fidanları yetiştiriyoruz. Bahçemizde ağırlıklı olarak fuerte cinsi var. Bahçemizin yaklaşık yüzde 60'ı fuerteden oluşuyor fuerte geçici bir çeşit. Aralık ayında hasadı başlıyor, Mayıs ayına kadar uzatabiliyorsunuz. Yine geçici çeşitlerden bahçemizde hass var. Hass soğuğa karşı en hassas olan ürün. Fakat dünyada yüzde 90 tercih edilen bir çeşit. Onun için ihracat düşünen kişilerin hass çeşidini önemsemesi gerekiyor.

Ne kadar sürede avokado meyve veriyor?

Avokado da bir ağacın meyve vermesi için fidanın illaki yaşlı olması gerekmiyor. Doğru şartlarda iyi bakılan avokado ilk senesinde de meyve verebiliyor ama ticari bahçelerde verim 3 seneden itibaren hesaplanırsa daha isabetli olur. Biz bu bölgede kendi yetiştirdiğimiz fidanların ikinci senesinde 15-20 tane meyve verdiğini izliyoruz. Buradaki mikro klima etkisi var. Buranın bir de erkenci bölge olduğunu   narenciyeden biliyoruz bunu. Avokadonun gelişimini de bu bölge öne çekebiliyor. Bunları inceledik yine burada başarılı olan çeşitlerden zutano. Zutano ve Bacon çok iyi adapte oldu Çukurova bölgesine. Çok iyi verim alabiliyoruz. Çok tercih edilmese de meyve kabuğunun ince olmasından dolayı süper erkenci diye bildiğimiz çeşitlerde var. Çok harika performans veriyor ama bunlar biraz daha geç meyve veriyor. 4 seneden itibaren diyebiliriz. Bodur çeşitlerimiz var 1 senesinde meyve verenler var