1 Mayıs emek ve dayanışma günü neden kutlanır? Kökeni ve tarihi

1 Mayıs’ın tarihi, 19. yüzyılda ABD’deki işçilerin çalışma koşullarına karşı başlattığı protestolara dayanıyor. 1886 yılında Chicago’da, günde 12-16 saat çalışan işçiler, “8 saatlik iş günü” talebiyle greve gitti. 1 Mayıs 1886’da başlayan grevler, 3 Mayıs’ta polisin müdahalesiyle büyüdü ve 4 Mayıs’ta Haymarket Meydanı'nda patlayan bomba sonucu birçok kişi hayatını kaybetti. Bu olay tarihe “Haymarket Olayı” olarak geçti.

Uluslararası işçi hareketi, bu olayların anısına 1889’da Paris’te toplanan II. Enternasyonal’de 1 Mayıs’ı “Uluslararası İşçi Günü” ilan etti.

Türkiye’de 1 Mayıs’ın serüveni

Türkiye’de ilk 1 Mayıs kutlaması 1909 yılında Osmanlı döneminde İzmir’de yapıldı. Cumhuriyetin ilanından sonra ise 1923’te İstanbul’da kitlesel 1 Mayıs kutlamaları gerçekleşti. 1924’te yasaklanan 1 Mayıs, uzun yıllar boyunca sendikaların ve sol hareketlerin talepleriyle gündemde kaldı.

1977 yılı, Türkiye’de 1 Mayıs tarihinin en karanlık sayfası olarak hafızalara kazındı. İstanbul Taksim Meydanı’nda düzenlenen ve yüz binlerce kişinin katıldığı miting sırasında açılan ateş sonucu 34 kişi hayatını kaybetti, yüzlercesi yaralandı. Olay, “Kanlı 1 Mayıs” olarak anılmaya başlandı.

1980 darbesi sonrası 1 Mayıs kutlamaları tamamen yasaklandı. 2009 yılında ise yeniden “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla resmi tatil ilan edildi. 2010’da Taksim yeniden kutlamalara açıldı, ancak sonraki yıllarda güvenlik gerekçesiyle tekrar yasaklamalar gündeme geldi.

1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında emekçilerin hak, özgürlük ve adalet taleplerini haykırdığı bir gün olmayı sürdürüyor. Özellikle iş güvenliği, sendikal haklar, düşük ücretler ve yaşam koşullarına karşı mücadele mesajlarının öne çıktığı bu özel gün, aynı zamanda toplumsal dayanışmanın da simgesi.