Hocalı Katliamı nedir? 1992'de Hocalı'da yaşanan korkunç olayın ayrıntıları
Hocalı Katliamı, 26 Şubat 1992'de Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında Ermeni güçleri tarafından gerçekleştirilen acımasız bir saldırıdır. Bu korkunç olayda 613 Azerbaycanlı sivil, kadın, çocuk ve yaşlı ayrımı yapılmaksızın öldürülmüştür. Hocalı’nın işgali ve ardından yaşanan katliam, dünya çapında tepkiyle karşılanmış ve Azerbaycanlılar her yıl bu tarihi anarak, soykırımın faillerinin cezalandırılması için uluslararası toplumu harekete geçirmeye devam etmektedir.
Hiç dinmeyen acı: "Hocalı Katliamı"
Hocalı Katliamı'nın üzerinden 33 yıl geçti fakat acısı bugün de Azerbaycanlıların kalbinde tazeliğini koruyor. Her yıl Hocalılıları mağlup halk olarak anan Azerbaycanlılar, ordularının 2020'de 44 gün süren 2. Karabağ Savaşı'nda kazandığı zafer dolayısıyla 3 yıldır şehitlerini galip bir halk olarak anıyor.
İnsanlık tarihine kara bir leke olarak yazılan bu katliam, hiçbir zaman unutulmayacak olsa da işgal altındaki toprakların kurtarılması, Azerbaycanlıların kalbine su serpti. Azerbaycanlıların şimdi tek istediği, Hocalı Katliamı'nın faillerinin yargı önüne çıkartılması ve adaletin yerini bulması.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Azerbaycan'a karşı toprak iddiasında bulunmaya başlayan ve saldırıya geçen Ermeniler, 1991'in son günlerinde ablukaya aldıkları, bölgenin tek havaalanına sahip ve stratejik önem taşıyan Hocalı'yı işgal için harekete geçti.
Aylar süren saldırılarını 25 Şubat 1992'de yoğunlaştıran Ermeniler, gece Sovyet Rus ordusunun o zaman Hankendi'de bulunan 366. motorize alayının da yardımıyla üç koldan saldırdı.
Sadece işgalle yetinmeyen Ermeniler, sivilleri toplu şekilde katlederek, esirlere acımasızsa işkence yaparak 20. yüzyılın en kanlı katliamlarından birini gerçekleştirdi.
Daha önce 7 bin kişinin yaşadığı Hocalı'da savunmasız durumdaki 106'sı kadın, 70'i yaşlı, 63'ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetti. Katliamdan 487 kişi ağır yaralı kurtuldu, Ermeni güçleri 1275 kişiyi esir aldı, bunların 150'sinden hala haber alınamadı.
Katliamda 8 aile tamamen yok edildi, 25 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti.
Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadeleri, Hocalı sakinlerinin kafa derilerinin soyulması, kurak, burun, cinsel organlarının kesilmesi, gözlerinin çıkartılması gibi kadın, yaşlı ve çocuk ayrımı yapılmaksızın akıl almaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtlıyor.
Katliamın kurbanları arasında boynu vurularak, yakılarak katledilenlerin yanı sıra karnı süngülenen hamile kadınlar da var. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar, katliamın büyüklüğünü ortaya koyuyor.
Azerbaycan'a göre, Hocalı'da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmeleri'nin, Birleşmiş Milletlerin (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli kararında Hocalı'da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eş değer eylemler olarak görüldü.
Bugüne kadar 18 ülkenin parlamentosu ve ABD'nin 24 eyaletinin meclisi, Hocalı'da yaşananları kınayan ve soykırım olarak gören kararları kabul etti.
Hocalı'da yaşananları dünyaya duyurmaya devam eden Azerbaycan, uluslararası toplumdan suçluların cezalandırılmasını istiyor.
Hocalı Katliamı Nedir?
Hocalı Katliamı, 26 Şubat 1992'de Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında, Ermenistan'a bağlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen bir sivil katliamdır. Ermeni güçlerinin, Azerbaycanlı sivilleri hedef alarak gerçekleştirdiği bu olay, dünya tarihinde savaş suçları ve insanlık suçlarıyla eşdeğer görülmektedir. Hocalı, o dönemdeki stratejik konumu nedeniyle büyük bir öneme sahipti. Bu katliamda, çoğunluğu kadın, çocuk ve yaşlı olmak üzere 613 Azerbaycan vatandaşı hayatını kaybetmiştir.
Hocalı Katliamı Nerede Gerçekleşti?
Hocalı, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesinin en büyük yerleşim alanlarından birisiydi. Karabağ Savaşı sırasında, Hocalı kasabası stratejik açıdan önemli bir konumdaydı çünkü burası Dağlık Karabağ'a giriş çıkışları kontrol eden tek havaalanına sahipti. Bu bölge, 1991 yılı sonlarında Ermeni güçlerinin Azerbaycan’a karşı toprak talepleri nedeniyle sık sık çatışmalara sahne oldu.
Hocalı Katliamı Kimler Arasında Gerçekleşti?
Hocalı Katliamı, Azerbaycanlı sivillerin Ermeni askeri güçleri tarafından hedef alındığı bir olaydı. Ermenistan’a bağlı Dağlık Karabağ’daki Ermeni güçlerinin, Sovyet Rus ordusunun 366. motorize alayının desteğiyle gerçekleştirdiği bu saldırıda, 25 Şubat 1992 gecesi Hocalı kasabası kuşatma altına alındı ve siviller, soykırıma uğradı. Hocalı, bu dönemde Azerbaycanlıların yaşadığı bölge olarak bilinmekteydi ve Ermeni güçlerinin amacı, bu bölgedeki Azerbaycan halkını bölgeden tamamen temizlemekti.
Hocalı Katliamı Neden Oldu?
Hocalı Katliamı, 1988-1994 yılları arasında devam eden Dağlık Karabağ Savaşı’nın en kanlı olaylarından biri olarak kabul edilmektedir. Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından, Ermenistan ile Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ bölgesi üzerinde toprak mücadelesi başlamıştı. Ermenistan, bu bölgeyi kendi toprakları olarak görerek Azerbaycan’a karşı saldırılara başlamıştı. Hocalı kasabası, bu çatışmalar sırasında stratejik olarak kritik bir noktaydı ve Ermeni güçleri, bölgedeki Azerbaycanlıları hedef alarak büyük bir katliam gerçekleştirdi.
Hocalı’nın işgali sırasında, Ermenistan’a ait kuvvetler kasabayı kuşatarak, çıkışları kapattılar. 25 Şubat 1992 gecesi, Sovyet Rus ordusunun desteğiyle Ermeni güçleri, Hocalı kasabasına saldırarak, sivilleri acımasızca katlettiler. Bu saldırılarda, 613 Azerbaycanlı yaşamını yitirdi. Katledilenlerin çoğunluğunu kadınlar, çocuklar ve yaşlılar oluşturuyordu. Katliam sırasında, 487 kişi ağır yaralı olarak kurtulmuş, 1275 kişi esir alınmış ve 150 kişiden ise hala haber alınamamaktadır.
Hocalı Katliamının Vahşeti
Katliam sırasında yapılan işkenceler, dünya kamuoyunun tepkisini çekmiştir. Cesetler üzerinde yapılan adli tıp incelemeleri, sivillerin kurak, kafa derilerinin soyulması, gözlerinin oyulması, kadınların cinsel organlarının kesilmesi ve diğer vahşi işkencelere maruz kaldığını ortaya koymuştur. Ayrıca, hamile kadınların karnına süngüyle saldırıldığı, bazı kurbanların ise yakılarak öldürüldüğü tespit edilmiştir. Katliamın şiddeti, dünya çapında büyük bir öfkeye yol açtı.
Hocalı Katliamı Uluslararası Toplum Tarafından Nasıl Değerlendirildi?
Hocalı Katliamı, Azerbaycan tarafından soykırım olarak tanımlanırken, 18 ülkenin parlamentosu ve ABD'nin 24 eyaletinin meclisi, bu olayı kınamış ve soykırım olarak kabul etmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ise 2010 yılında verdiği kararda, Hocalı’daki olayları savaş suçları ve insanlık aleyhine suçlar olarak nitelendirmiştir. 1994 yılında Azerbaycan Parlamentosu, Hocalı’da yaşananları “soykırım” olarak kabul etmiştir.
Bugün Hocalı Katliamı
Her yıl 26 Şubat’ta Azerbaycanlılar, Hocalı Katliamı’nın kurbanlarını anmak ve katliamın sorumlularının yargı önüne çıkarılmasını talep etmek amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. 2020 yılında Azerbaycan’ın 2. Karabağ Savaşı’nda kazandığı zafer, Hocalı Katliamı’na uğramış olan Azerbaycanlılara bir nebze olsun moral vermiştir. Ancak, Hocalı’daki katliamın failleri hâlâ yargı önüne çıkarılmamış, adaletin sağlanması için çabalar devam etmektedir.
