Tepeli Pelikanlar, Gediz Deltası’ndaki habitat kaybı nedeniyle azalıyor
Gediz Deltası’ndaki Tepeli Pelikan sayısında, habitat kaybı nedeniyle önemli bir azalma yaşanıyor. Küresel popülasyonunun yaklaşık yüzde 10’u için Türkiye’ye bağımlı olan Tepeli Pelikanlar, özellikle Gediz Deltası’ndaki üreme alanlarının kaybı nedeniyle tehlike altında bulunuyor. Gediz Deltası, ülkenin beş önemli Tepeli Pelikan üreme alanından biri olarak kritik bir öneme sahipken, Homa Lagünü ve Marmara Gölü’ndeki habitat kaybı, bu kuşların yaşamını tehdit ediyor.
Homa Lagünü'nde alan kaybı yüzde 80
Homa Lagünü, tarihsel olarak büyük pelikan popülasyonlarını desteklemiş bir bölge olmakla birlikte, son yıllarda önemli bir habitat kaybı yaşandı. 1999 yılından itibaren, adaların toprak erozyonu ve yükselen su seviyeleri nedeniyle, Homa Lagünü'ndeki alanın yüzde 80’i azaldı. 2022 yılı itibarıyla, Homa Lagünü’nde bu türün üreme faaliyetleri tamamen durdu. Pelikanlar, üreme alanlarını kaybederek, kıyı bataklıkları ve yapay adalara yönelmek zorunda kaldı.
Marmara Gölü’nün kuruması
Marmara Gölü’nde kuraklık, kuşların bölgedeki beslenme alanlarının azalmasına yol açtı. Marmara Gölü’ndeki kayıp, pelikanların üreme sayıları üzerinde doğrudan olumsuz bir etki yaptı. Bu kayıplar, 2013 sonrası dönemde daha belirgin hale gelirken, beslenme alanlarının azalması, bu kuşların üreme başarısını ciddi şekilde düşürdü.
Üreme çift sayısında ciddi düşüş
Gediz Deltası’nda yapılan 2016-2023 yılları arasındaki izlemelere göre, üreyen pelikan çift sayısı büyük bir düşüş gösterdi. 2017 yılında 183 olan üreyen çift sayısı, 2023’te 117'ye geriledi. Bu azalma, habitat kaybı, beslenme alanlarının yok olması ve çevresel tehditlerle bağlantılı olarak sıralandı. Homa Lagünü'nde 2022 itibarıyla sıfır üreme çifti tespit edildi.
Pelikanların yeni alanlara kayıyor
Habitat kaybı nedeniyle, pelikanlar üreme alanlarını kaydırarak yapay adalar ve kıyı bataklıklarını tercih etmeye başladı. 2002 ile 2017 yılları arasında ada alanı ile pelikan çiftleri arasında negatif bir ilişki gözlemlenirken, 2023 yılına kadar devam eden habitat daralmasıyla birlikte bu ilişki pozitif bir korelasyona dönüştü. Bu değişim, habitat kaybının etkilerini ve pelikanların bu yeni alanlarda hayatta kalma çabalarını yansıttı.
Doğa Derneği'nin uyarıları
Doğa Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Dicle Tuba Kılıç, Gediz Deltası’ndaki habitat kaybının acil önlemler gerektirdiğini söyledi.
Kılıç, “Gediz Deltası, Türkiye'nin beş önemli Tepeli Pelikan üreme alanından biri olarak büyük bir öneme sahip. Ancak son yıllarda yaşanan habitat kaybı ve çevresel tehditler, bu türün popülasyonunu ciddi şekilde tehlikeye atmaktadır. Bu durum sadece pelikanları değil, tüm ekosistemi tehdit etmektedir. Sulak alanların korunması, restorasyonu ve bölgedeki biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilirliği için acil önlemler alınmalıdır. Doğa Derneği olarak , Gediz Deltası ve Marmara Gölü’ndeki bu kritik alanların korunması adına çeşitli projeler yürütüyoruz. Pelikan üreme kolonilerini desteklemek ve ekosistem dengesini sağlamak için uzun vadeli izleme çalışmalarına, sulak alanların korunması ve restorasyonuna acil ihtiyaç var. Yerel halk ve yetkililerle iş birliği yaparak bu değerli alanları koruma altına almak, gelecekte daha sağlıklı bir ekosistem yaratmamıza yardımcı olacaktır” dedi.
