İsveç NATO'ya girdi, şimdi ne olacak? İsveç'in Nato üyeliğine dair merak edilenler

NATO yani Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü, bugün dünyadaki en önemli uluslararası kuruluşlardan biridir. Politik ve askeri bir ittifak olan bu örgüt  Avrupa ve Kuzey Amerika’dan 31 ülkeyi bir araya getirerek güvenlik ve savunma konuları üzerinde danışmalarda bulunurlar ve işbirliği yaparlar.

NATO NEDİR, NE ZAMAN KURULDU?

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), 4 Nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 19 ülkenin daha katıldığı uluslararası askerî ittifaktır.

NATO'NUN AMACI NEDİR?

1- İnsanları korumak;

Çoğu kez güvenli ve ekonomik açıdan istikrarlı bir ortamda rahatça yaşamanın kıymetini bilmeyiz. Güvenlik günlük hayatın her aşamasında refahın anahtarıdır.

2- Ortaklıkları geliştirmek;

Diyalog ve işbirliği barışçıl ilişkiler ve daha sağlam uluslararası anlayışın gelişmesi için son derece önemlidir.

NATO, ortak ve üye ülkelerin güven tesis etmek için güvenlik konularında danışmalar yapmaları ve uzun vadede, çatışmaları önlemeleri için eşsiz bir fırsat sunmaktadır.

Pratik işbirliği ve çok taraflı girişimler vasıtasıyla ülkeler yeni güvenlik tehlikelerine beraber karşı çıkmaktadırlar.

3- Yeni tehditlerle savaşmak

Tehditlerin niteliği değiştikçe barışı koruma metotları da değişecektir. NATO savunma yeteneklerini bugünkü tehditler paralelinde uyarlamaktadır.

Terörizm, başarısız devletler ve kitle imha silahları gibi diğer tehditlerle başa çıkmak için kuvvetlerini uyarlamakta ve çokuluslu yaklaşımlar geliştirmektedir.

4- Barış ve istikrarı sağlamak

İstikrarın yararlarından bir çok taraf aynı anda yararlanabilir. Gerginliklerin bir tehdit oluşturduğu bölgelerde istikrarın sağlanması son derece önemlidir.

Bu nedenle NATO kriz yönetimi operasyonlarında diğer uluslararası örgütlerle işbirliği içinde faal bir rol üstlenmektedir.

İsveç ve Finlandiya NATO'ya girmek için hangi tavizleri verdi?

Geçen yıl Madrid'de yapılan bir NATO toplantısında Türkiye, İsveç ve Finlandiya ile silah ambargolarını kaldıracakları ve terör örgütü PKK üyelerine ve Ankara'nın 2016'daki darbe girişiminden sorumlu tuttuğu FETÖ'ye karşı önlemler alacakları bir anlaşma imzaladı.

Geçtiğimiz yıl Stockholm, Türkiye'ye askeri teçhizat ihracatı yasağını, şirketlerin ya da ürünlerin detaylarını açıklamadan kaldırdı. Haziran ayında ise terör örgütüne üye olmayı yasadışı hale getiren yeni bir terörle mücadele yasa tasarısı sunarak anlaşmanın kendisine düşen kısmını yerine getirdiğini söyledi.

İsveç'in üst düzey bir mahkemesi Ankara'nın FETÖ üyesi olduğunu söylediği iki Türk'ün iadesini engellerken, bir temyiz mahkemesi de Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından terörist kabul edilen PKK'yı finanse etmeye teşebbüs eden bir kişinin mahkumiyetini onadı.

Adalet Bakanı Gunnar Strommer, İsveç'in Müslümanların kutsal kitabı Kuran'ın halka açık yerlerde yakılmasını engellemek için yasayı değiştirip değiştiremeyeceğini incelediğini söyledi. Finlandiya ise geçen yıl Türkiye'ye silah ihracat izni vermeyi duruma göre değerlendirmeyi kabul etti. Yaklaşık bir yıllık bekleyişin ardından Ankara Helsinki'nin onayını aldığını açıkladı.

İsveç NATO'ya girerse ne olur? İsveç neden NATO'ya girmek istiyor?

Türkiye 1945 yılından beri üye olduğu NATO'da uzun zamandır İsveç ve Finlandiya'nın üyeliklerini onaylamayarak ülkelerin NATO'ya girişini engelliyordu. NATO'ya üye olmak için üye devletlerin tamamının onay vermesi gerektiğinden uzun zamandır ikili temaslar İsveç ve Türkiye arasında sürüyordu. Bu iki ülke 2. Dünya savaşından bu yana tarafsızlığını ilan etmiş ve NATO'ya tam üye sıfatıyla girmemiş sadece ekonomik ilişkilerde bulunmuştu. Ukrayna-Rusya savaşının başlamasıyla İsveç ve Finlandiya NATO'ya üye olma konusunda önce kendi meclislerine daha sonra da NATO'ya gitmişti. Ancak beklemedikleri şey gerçekleşti ve Türkiye iki ülkenin NATO üyeliklerini reddetti. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 23 Ocak 2023 tarihinde yeni Kabine'nin açıklandığı konuşmasında, "Terör örgütü mensupları ve İslam düşmanlarını bu kadar seviyorlarsa, ülkelerinin savunmalarını da onlara havale etmeleri tavsiyesinde bulunuyoruz" ifadelerini kullanması bu iki ülkenin NATO üyelikleri konusunda Türkiye'nin ısrarcı olduğu 'terör' konusunun masaya yatırılmasına sebep olması beklendi. İsveç'in NATO'ya katılımıyla NATO'da değişiklikler meydana gelecektir. NATO'ya üye olmak, İsveç'in güvenliğini arttıracağı gibi İsveç'in de gücünün NATO'ya olumlu etki edeceği söylenebilir. NATO'nun ana amacı, üyelerinin güvenliğini sağlamaktır. İsveç, diğer NATO üyeleriyle birlikte savunma ve istihbarat paylaşımı yapabilir, askeri tatbikat ve eğitimlere katılabilir ve gerektiğinde ittifakın diğer üyelerinin yardımını talep edebilir.

ERDOĞAN NEDEN İSVEÇ NATO'YA GİREMEZ DEDİ?

İsveç, geleneksel olarak tarafsızlık politikasını benimsemiş bir ülke olmuştur ve NATO'ya katılma konusu iç politikada tartışmalı bir konuydu. Erdoğan, "İsveç yönetimi hak ve özgürlüklere bu kadar saygılıysanız önce Türkiye Cumhuriyeti'nin ve Müslümanların dini inancına saygı göstereceksiniz. Bu saygıyı göstermiyorsanız kusura bakmayın bizden de NATO konusunda herhangi bir destek göremeyeceksiniz" ifadelerini kullanmıştı. Ülkede yaşanan Kuran yakma olayları ve Türkiye'nin İsveç'in sınırları içerisinde terörle iltisaklı kişilerin bulundurduğu iddiaları üzerine yeşil ışık yanmıyordu. Erdoğan aldığı bu karardan dönerek dün İsveç'in NATO üyeliğini onayladığını duyurdu.

TÜRKİYE İSVEÇ'İN NATOYA ÜYELİĞİNİ NEDEN KABUL ETTİ?

Türkiye açısından olumlu sayılabilecek iki madde bulunuyor. Biri, 3’üncü maddedeki, “İsveç, YPG/PYD’ye ve Türkiye’de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek vermeyeceğini yineler” ifadesi. Böylelikle örgüt isimleri bir NATO belgesinde terörle mücadele çerçevesinde anılmış oldu. 

Diğeri de 4’üncü maddede yer alan NATO’da “ilk kez bir terörle Mücadele Özel Koordinatörlüğü” kurulacağı vaadi.

Beşinci madde deki “müttefikler arasında savunma ticaret ve yatırımlar önünde engel, kısıtlama ve yaptırım” olamayacağı ilkesinin hatırlatılması ise pratikte boş bir laf. Neticede ABD, Almanya, Norveç gibi NATO müttefikleri Türkiye’ye değişik zamanlarda askeri malzeme satış yaptırımları uyguladılar.

En somut örneği ABD’nin Türkiye’yi Rusya’dan S-400 aldığı gerekçesiyle F-35 programından çıkarması ve ardından F-16 alım talebini de karşılamaması.

Biden ile görüşme: F-16

Erdoğan ABD Başkanı Biden ile görüşmesine artık elinde İsveç kozu olmadan girecek. Görüşmede F-16 satışı ve Suriye’ye PKK bağlantılı örgütlere verilen ABD desteği Türkiye açısından en önemli konulardı.

NATOYA ÜYE ÜLKELER

Almanya - 1955
Amerika Birleşik Devletleri - 1949
Arnavutluk - 2009
Belçika - 1949
Birleşik Krallık - 1949
Bulgaristan - 2004
Çek Cumhuriyeti - 1999
Danimarka - 1949
Estonya - 2004
Fransa - 1949
Finlandiya - 2023
Hırvatistan - 2009
Hollanda - 1949
İspanya - 1982
İtalya - 1949
İzlanda - 1949
Kanada - 1949
Karadağ - 2017
Kuzey Makedonya - 2020
Letonya - 2004
Litvanya - 2004
Lüksemburg - 1949
Macaristan - 1999
Norveç - 1949
Polonya - 1999
Portekiz - 1949
Romanya - 2004
Slovakya - 2004
Slovenya - 2004
Türkiye - 1952
Yunanistan - 1952
Finlandiya- 2023
İsveç- 2024