Mutlak Buldan ne demek? Hangi durumlarda uygulanır?

Mutlak butlan; bir hukuki işlemin, daha en başından itibaren hukuk düzenine aykırı olması nedeniyle geçersiz sayılmasıdır. Bu tür işlemler, “yok hükmünde” kabul edilir ve hiçbir hukuki sonuç doğurmaz. Hukukta bu tür işlemler re’sen (kendiliğinden) mahkeme tarafından dikkate alınır ve geçersizliği taraflar beyan etmese bile hüküm kazanır.

MUTLAK BUTLAN VE NİSPİ BUTLAN ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Mutlak butlan: Kamu düzenine, ahlaka, emredici kanun hükümlerine aykırılıklarda söz konusu olur. İşlem baştan itibaren hükümsüzdür ve hiçbir şekilde geçerli hale getirilemez.

Nispi butlan: Belirli şartlar altında geçersiz sayılabilir. Ancak tarafların talebiyle ileri sürülür. Hata, hile, tehditle yapılan sözleşmelerde ortaya çıkar ve işlem iptal edilene kadar geçerliliğini korur.

HANGİ DURUMLAR MUTLAK BUTLAN SEBEBİDİR?

Türk Medeni Hukuku ve Borçlar Hukuku çerçevesinde aşağıdaki durumlar mutlak butlan kapsamında değerlendirilir:

Kanuna Aykırılık: Emredici hükümlere aykırı işlemler. Örneğin; kumar borcuna ilişkin sözleşmeler.

Ahlaka Aykırılık: Ahlak dışı içerik taşıyan sözleşmeler. Örneğin; gayri meşru bir ilişki için yapılan maddi anlaşmalar.

Kamu Düzenine Aykırılık: Toplumun genel düzenini bozan işlemler.

İmkânsız Konular: Hukuken veya fiilen gerçekleştirilmesi imkânsız olan işlemler.

Ehliyetsizlik: Tam ehliyetsiz kişilerin yaptığı işlemler. Örneğin; ayırt etme gücü olmayan bireyin imzaladığı sözleşmeler.

MUTLAK BUTLAN KARARLARINA ÖRNEKLER

Mutlak butlan, özellikle evlilik ve sözleşmeler alanında sıkça karşımıza çıkar:

Çok eşli evlilik: Resmi nikâhı devam eden bir kişinin yeniden evlenmesi.

Reşit olmayan bireyin izinsiz evlenmesi.

Uyuşturucu ticareti için yapılan maddi anlaşmalar.

Sahte vekâletname ile yapılan satış işlemleri.

Bu tür işlemler, hukuk düzeninde “baştan geçersiz” sayılır ve herhangi bir işlemle geçerli hale getirilemez.

CHP KURULTAYI VE MUTLAK BUTLAN TARTIŞMASI

Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2024 yılı sonunda gerçekleştirdiği kurultaya ilişkin açılan davada, “mutlak butlan” kararı çıkıp çıkmayacağı merak konusu. Eğer mahkeme kurultayın hukuki şartlara uygun yapılmadığı kanaatine varırsa, bu durumda yapılan seçimin baştan itibaren geçersiz sayılması söz konusu olabilir. Bu da mevcut yönetimin hukuki meşruiyetini ortadan kaldırır.