Nihat Köse; Kene riski artıyor

Havaların iyice ısınmasıyla birlikte artan ölümcül Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) kene vakalarına dikkat çeken Adana Veteriner Hekimleri Odası Başkanı Nihat Köse, “Sıcaklar arttıkça kene riski de artmaya başladı. Tatil dönemiyle birlikte kırsal, kurak bölgelerde daha da fazla görülen ve ölümcül sonuçlar doğuran kene vakaları konusunda dikkatli olmak gerekiyor. Açık alanlarda ve arazide çalışanlar, hayvancılıkla uğraşanlar ve tatil için kırsal kesimlere gidenler, gitmeyi düşünenler, yaylaya gidenlerin çok dikkatli olması gerekiyor.” dedi.

İlkhaber Gazetesi'nden Serhat ŞANLI'nın haberine göre; Yaz mevsimiyle kimileri tatile, kimileri ise sıcaklıklardan kaçmak için yaylalara akın etmeye başladı. Bununla birlikte açık alanlarda geçirilen zaman artarken, son yıllarda ülkemizde de artan ve özellikle kırsal ve ormanlık bölgelerde karşımıza çıkan ve ölümcül Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığına neden olan kene vakalarında da artış olmaya başladı.

Gazetemize kene vakaları hakkında önemli açıklamalarda bulunan Adana Veteriner Hekimleri Odası Başkanı Nihat Köse, “2025 yılı itibarıyla şu ana kadar Türkiye genelinde kene kaynaklı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) nedeniyle 18 kişi hayatını kaybetti.

Yaz mevsimi sıcaklıkları şimdi başladı. Gün geçtikçe de sıcaklıklar artacak. Zaten küresel ısınmayla birlikte tüm dünyada her yıl yeni yeni sıcaklık rekorlarını görmekteyiz. Bu da ölümcül vakalara neden olan kene riskini artırıyor.” Dedi.

Nihat Köse, “Ülkemizde ilk vaka 2002 yılında Tokat'ta çıktı ve sonrasında her yıl değişik bölgelerde görülmeye başladı. Özellikle Sivas, Çorum, Tokat, Yozgat, Erzincan, Amasya, Gümüşhane, Giresun'un güneyi, Artvin, Erzincan ve Erzurum illeri olarak görülürken, sonrasında Ege Bölgesi ve Antalya gibi ve hatta hiç beklenmeyen yerlerde görülmekte. Hatta İstanbul’da dahi yüksek kene vakaları oldu.

Keneler, özellikle kırsal kuru bölgelerde mera, çayır ve hayvan barınaklarının yoğun olduğu bölgelerde yaygın olmakta. Şu anda tarımsal alanlarda yoğun bir çalışma var. Yayla sezonu başladı ve çoğu kişi şimdi yaylalara gitti. Bu beraberinde kene riskini de getiriyor.” Diye konuştu.

Kene riskine karşı alınacak önlemelere değinen Adana VHO Başkanı Nihat Köse şu uyarılarda bulundu;

“Aslında keneler genellikle yaz aylarında görülse de şimdi ilkbahardan sonra vakalarda ciddi artış olduğunu görüyoruz. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, viral bir enfeksiyondur ve genellikle keneler aracılığıyla insanlara bulaşır. Keneler, virüsü taşıyan hayvanlardan alır ve kan yoluyla da insanlara doğrudan bulaştırabilir.

Keneler, 22-28 derece sıcaklıkta en aktif hale gelir. Sıcaklıkların artmasıyla kene popülasyonu da artmaya başlar. Sıcak olan her bölgede karşımıza çıkabilmektedirler. O bakımdan vatandaşlarımız önlemleri almalı ve kendilerini korumalıdır. Her ne kadar Dünyada KKKA'ya yakalanan kişilerde ölüm oranı yüzde 40'larda olup ülkemizde bu oran yaklaşık yüzde 5 civarında olsa da söz konusu insan hayatı olunca, bu oran oldukça ciddi bir orandır.

Şimdi yaz dönemindeyiz ve özellikle tarım alanlarında hummalı bir çalışma var. Tarla, bağ, bahçe, orman gibi yerlerde de yine aynı şekilde. Hayvancılık ile uğraşanlar hayvanlarını yaylalara, meralara, otlaklara götürüyor. Kentlerde yaşayanlar kimi yaylalara kimi ise hafta sonları kısa sürelide olsa pikniğe gidiyor.

Ayrıca önemli bir şeye daha dikkat çekmekte fayda var. Artık çoğu bölgede kene varlığını görüyoruz. Sivas, Çorum, Tokat, Yozgat, Erzincan, Gümüşhane, Giresun'un güneyi, Erzincan ve Erzurum illeri kene varlığı olarak öne çıkarken, şimdi ise Ege Bölgesi ve Antalya gibi ve hatta hiç beklenmeyen yerlerde görüldü. İstanbul’da dahi yüksek sayıda vakalar görüldü. Ankara’da aynı şekilde görüldü. Yani her yıl görüldüğü alanlar artmakta.

Ayrıca Kırım Kongo kanamalı ateşini bulaştıran marjinal tür daha çok hayvanlarda bulunan değil, meralarda, otlaklarda bulunan kenelerdir. O bakımdan vatandaşlarımız önlemlerini almalı ve kendilerini korumalıdır.

Kene taşıyıcıdır ve taşıdığı hastalık bir virüs hastalığıdır. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), kenelerden insanlara bulaşabilen zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşan) karakterli bir enfeksiyon hastalığıdır. Kenenin çıplak deriye tutunmasıyla bulaşabilir.

KKKA, keneler tarafından taşınan Bunyaviridae ailesine bağlı Nairovirüs grubuna ait bir virüsle oluşan ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda kanama gibi bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen hastalıktır.

Hastalığın yaygın olduğu alanlarda çiftlik hayvanlarının, kene kaynağı yabani hayvanlardan uzak tutulması gerekir. Kenelere karşı Ekim ayına kadar periyodik olarak hayvanlar, hayvanların bulunduğu alanlar ilaçlanmalıdır.

Vatandaşlarımızın pikniğe ya da doğaya çıktıklarında açık renk giyinmeli, paçalarını çoraplarının içine sokmaları, vücutlarını dönüşte mutlaka kontrol etmeleri gerekir. Eğer vücutta bir kene tespit edilirse, keneyi çıplak elle değil, mutlaka eldiven kullanarak çıkarmak gerekir. Kene ezilmeden, dikkatli bir şekilde çıkarılmalıdır. Tabi en doğru yöntem, kişinin en yakın sağlık kuruluşuna başvurması olacaktır.

Keneler uçan ya da başka bir şekilde insanların üstüne gelen canlılar değildir. Ortamdaki yeşilliklere tırmanıp temas halinde insanlara geçer. İnsan vücuduna tırmandıktan sonra 1-2 saat gibi dolaşır ve sonrasında kan emmeye başlar.

Kenelerin tüm dünyada 200'den fazla hastalığı naklettikleri bilinmektedir. Bunların başında ise Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı gelebilmektedir. Keneler emme esnasında tükürük yoluyla virüsü kana karışabilmektedir. Keneler, 6-12 saat süreyle kan emer ve sonrasında virüsü bulaştırmaya çalışır.

Halk arasında; ‘Biz keneyi tanırız. Onlar daha büyük olur. Daha sarı olur veya daha küçük olur’ vb. söylemlere de itibar etmeyin. Bunlar doğru değil, her keneden korkmak gerekir. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi bizim sorunumuz ve bu soruna karşı önlemleri almamız gerekiyor. Bir kene tek seferde yaklaşık 10 bin yumurta bırakabilir ve bunun da 5 bini yaşayabilir. Ayrıca evcil hayvan sahipleri de bu konuda dikkatli olmalı, düzenli olarak hayvanlarını kene ilaçları ile ilaçlamalı ve parazit aşılarını yaptırmalıdır.

Dünya genelinde Argasidae ve Ixodidae familyalarına bağlı 850 kene türü biliniyor. Türkiye'de 55 kene türü biliniyordu. Geçen ay 'Haemaphysalis longicornis' adlı yeni bir kene türünün varlığı tespit edildi.

Lütfen bu konuda dikkatli olalım. Her yıl yaşanan can kayıplarını görmekteyiz. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre KKKA'nın Türkiye'de tespit edildiği 2002'den 2024'e dek, 17 bin 132 vaka ve 819 ölüm kayıtlara geçti. 2025 itibariyle bu sayı daha da arttı ve artmaya da devam ediyor. Kenelerin üreme potansiyelleri çok yüksek ve yaşam alanları da çok geniş. Bir bakıma kırsal bölgelerin, yaban hayatının bulunduğu her yer keneler ile karşılaşabiliriz. O bakımdan dikkatli olmak gerekiyor.”