Uluslararası Adalet Divanı (ICJ) bugün İsrail'in Gazze'deki soykırım suçlamalarına ilişkin karar verecek

Uluslararası Adalet Divanı bugün İsrail'in Gazze'deki soykırım suçlamalarına ilişkin karar verecek. Uluslararası Adalet Divanı'nın ilk kararı İsrail'e Gazze'deki askeri operasyonlarını durdurma çağrısı olabilir. BM yüksek mahkemesinin beklenen kararı Netanyahu üzerindeki baskıyı artırabilir. 

İşte Uluslararası Adalet Divanı kararıyla ilgili bilinmesi gerekenler

Dava konusu nedir?

Güney Afrika, İsrail’in Gazze’deki askeri operasyonuyla 1948’te imzalanan BM Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle 29 Aralık’ta Uluslararası Adalet Divanı’na başvurdu.

Uluslararası Adalet Divanı, Güney Afrika'nın İsrail'in Gazze'deki askeri saldırısını derhal askıya alması yönündeki talebi üzerine Cuma günü karar verecek. Karar, İsrail'in bölgedeki Filistinlilere soykırım yapıp yapmadığına ilişkin daha geniş bir davanın ilk adımı.

Birleşmiş Milletler'in en üst yargı organı olan mahkemenin kararları bağlayıcıdır, ancak mahkemenin uygulama olanakları sınırlıdır. Yine de İsrail aleyhine verilecek bir karar, Başbakan Binyamin Netanyahu'nun hükümeti üzerinde savaşla ilgili uluslararası baskıyı artıracaktır.

17 yargıçtan oluşan bir heyet önünde konuşan Güney Afrikalı avukatlar, İsrailli liderlerin ve milletvekillerinin kamuya açık açıklamalarda soykırım yapma niyetlerini ilettiklerini, bunun İsrail'in de taraf olduğu BM soykırım sözleşmesinin ihlali anlamına geldiğini söyledi .
Güney Afrika, Ekim ayında İsrail'in "insan hayvanlarla" savaştığı için bölgeyi tamamen kuşatacağını söyleyen Savunma Bakanı Yoav Gallant'ın da aralarında bulunduğu İsrailli yetkililerin sözlerini kanıt olarak sundu .

Bugüne kadar hiçbir devlet soykırımdan suçlu bulunmadı.

ICJ 2007’de Sırbistan’ın 1995’te Bosna Hersek’te 8 bin Müslüman erkeği öldürdüğü Srebrenica Soykırımı’nı önlemekte yetersiz kaldığına hükmetmişti.

İsrail'in savunması nedir?

İsrail suçlamayı reddetti. Ülkenin avukatları mahkemeye, İsrail ordusunun sivil yaşamı korumak için çalıştığını ve Ekim ayı sonundaki işgalden önce savaşçı olmayanlara kuzey Gazze'yi terk etmeleri için iki hafta süre verdiğini söyledi. Ayrıca savaşın başlangıcında Gazze'ye yapılan yardım sevkiyatını dondurduktan sonra, bu yardımın günlük olarak ulaştırılmasına olanak sağladıklarını da söylüyorlar.

İsrail soykırım suçlamasını “çok ağır bir çarpıtma” olarak niteliyor, kendisini savunma hakkı olduğunu ve Filistinli sivilleri değil Hamas militanlarını hedef aldığını belirtiyor.

İsrailli avukatlar, İsrailli liderlerin bazı kışkırtıcı açıklamalarının askeri kampanya üzerinde yürütme yetkisi olmayan kişiler tarafından yapıldığını veya bağlam dışına çıkarıldığını söylüyor. İsrail , hükümet ve askeri liderler tarafından verilen ve İsrail'in sivillere verilen zararı sınırlama çabalarını gösterdiğini söylediği 30'dan fazla gizli emrin gizliliğini kaldırdı .

Uluslararası Adalet Divanı'nın bugün alacağı kararların önemi nedir?

Bir bakıma bu dava, Hamas'ın 7 Ekim'de İsrailli yetkililere göre çoğu sivil olmak üzere yaklaşık 1.200 kişiyi öldüren ve yaklaşık 240 kişiyi rehin alan saldırıyla başlayan Gazze'deki savaşla ilgili yasal bir hesaplaşma niteliğinde. İsrail'in sağlık yetkililerine göre İsrail, Gazze'de 25.000'den fazla insanın ölümüne yol açan hava saldırıları ve kara saldırılarıyla misilleme yaptı. Birleşmiş Milletler ölenlerin yaklaşık yüzde 70'inin kadın veya çocuk olduğunu söylüyor.

ICJ ne karar verebilir?

ICJ ihtiyati tedbir kararı verebiliyor fakat bunlar, Güney Afrika’nın talep ettiği kararlardan farklı da olabilir.Mahkeme İsrail’e uluslararası insan hakları hukukuna uyma, Gazze’ye gidecek bir araştırma heyetini kabul etme veya insani yardım üzerindeki kısıtlamaları kaldırma emri verebilir.

Mahkemenin kararlarının hukuki bağlayıcılığı var ve herhangi bir temyiz mekanizması bulunmuyor.

Öte yandan mahkeme, devletleri kararlarını uygulamaya zorlayamıyor.

Bu davanın açılması İsrail’in soykırım işlediği anlamına mı geliyor?

Hayır. Mahkeme davayı kabul edilebilir bulmuş olsa da, bugün bir ihtiyati tedbir kararı verse de davanın sonunda bir soykırım işlenmediği sonucuna varabilir.

Bir ihtiyati tedbir kararı, ortada büyük bir riskin bulunduğu ve durum tam anlamıyla incelene kadar her şeyin durması gerektiği anlamına gelir.

ICJ’de davalar yıllar sürebiliyor.

Bir ihtiyati tedbir kararı ayrıca İsrail ve destekçilerine, eylemlerinin uluslararası incelemeye tabii olduğu mesajını verecektir.